Lokalni izbori: pravo glasa vs.i izbor u tišini

Autor/ica 👤Ljupko Mišeljić- 12.10.2020. u 13:56

Povezani članci

Misleći da time šalje jasnu poruku da se pa nacionalističke, ksenofobne poruke konstruisane na takozvanom svesabornom svetosavskom diskursu ne mogu promovisati u medijskom prostoru BiH, CIK je uistinu tek zaštitila autorska prava Milorada Dodika.

Piše: Ljupko Mišeljić-Buka

Građani i građanke Mostara, oni i one s državljanstvom Republike Hrvatske, u proteklih ko zna koliko godina češće su mogli birati predstavnike u Evropskom nego u lokalnom parlamentu. Za njih, ovi lokalni izbori mogli bi biti pravo iznenađenje. Iznenađenje koje bi se opet moglo dovesti u pitanje, ukoliko se nakon izbora Stranka demokratske akcije i Hrvatska demokratska zajednice kojim slučajem opet dogovore da se ne mogu dogovoriti u vezi sa konstituisanjem većine u gradskom parlamentu. U tom slučaju, Mostar opet ostaje sam sebi na upravljanje – bez prava glasa ili bez prava da utiče na politike koje se usvajaju i provode na lokalnom nivou. Drugim riječima, dovodi se u poziciju u kojoj je Banjaluka.

Barem u protekle četiri godine, otkad su namjena i funkcija urbanizacije gradskog prostor i organizacija korištenja javnog prostora prepušteni dobroj volji gradske uprave, a izgled grada dobroj volji takozvanog gradskog arhitekte. Naravno, ne po onom skandinavskom modelu gradskog arhitekte koji zahtijeva arhitektu rođenog, odraslog i školovanog u drugoj kulturološkoj i političkoj klimi, odnosno čovjeka koji bi mogao imati viziju kako se u tom gradu osjeća i kako se može ponašati neko ko nije rođen, odrastao, obrazovan, formiran kao ličnost u prostoru u kome se govori drugi jezik. To je period u kojem rasprave o namjeni, funkciji i korištenju gradske imovine prestaju biti tema javnih debata, fokus grupa ili predmet diskusije sa gradonačelnikom u kancelariji za predstavke stanovništva. Takva diskusija preseljena je na Twitter nalog aktuelnog vršioca dužnosti gradonačelnika Banjaluke.

Za građanke i građane drugih gradova u Bosni i Hercegovini ovi izbori su opšti, a ne lokalni. Kad to kažem, mislim doslovno na politike koje su – kao i ko zna koliko puta do sad – pripremljene kao da je riječ o izborima na državnom ili entitetskom, a ne lokalnom nivou. Čak i najmlađi kandidat za gradonačelnika, najvidljiviji banjalučki influencer Draško Stanivuković koji je tokom kampanje za Narodnu skupštinu RS kidao asfalt u mjesnim zajednicama da pokaže kako su radovi loše izvedeni, kampanju za lokalne izbore počeo je u januaru, zagovaranjem nepridruživanja Bosne i Hercegovine Savezu sjevernoatlantskog ugovora (NATO).

Kandidat za kojeg se ne može glasati

Nije rijedak slučaj korištenja manipulativne tehnike non sequitur u strategijama političkog komuniciranja, tj. odgovaranja na pitanja o kojima ne može biti riječi u datim okolnostima. Takvu političku kampanju vodio je tokom izbora u vanrednom stanju i Aleksandar Vučić, ne ostavljajući prostor bilo kom kandidatu da dobije onakvu i onoliku medijsku pažnju kakvu ima predsjednik Republike Srbije na parlamentarnim izborima. Ne ostavljajući mogućnost da odgovore na ključna pitanja daju oni koji mogu biti birani da te odgovore daju i da ta pitanja postave.

Početak provođenja t(akv)e strategije političkog oglašavanja najavio je Milorad Dodik, u kampanji za lokalne izbore 2016. godine. Premda je u 2015. godini Republika Srpska emitovala trezorske zapise u vrijednosti 1.250.000.000 KM, devetojanuarski govor Milorada Dodika 2016. nije bio posvećen državi blagostanja ili društvu prosperiteta. Govori o društvenoj zajednici koju svakog dana stvara i održava njeno stanovništvo već su bili izblijedili, a najkapitalnija investicija za tu izbornu godinu već je bila poznata: novi/stari identitet. Presuda Radovanu Karadžiću pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju 2016. godine opomenula je Milorada Dodika da narativ „jedan vođa, jedna stranka, jedan narod“ ne može biti održan u okviru Dejtonskog mirovnog sporazuma. Uzevši u obzir da ne može stvoriti uslove za zaborav okolnosti i načina stvaranja RS, Milorad Dodik odlučio je da baš te godine krene u potragu za rodnim listom. Imajući u vidu da se 21.11. slavi, pamti i interpretira kao dan potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, a ne kao dan proglašenja RS entitetom Bosne i Hercegovine, Milorad Dodik odlučio je da stanovništvo ubijedi da proslavlja dan proglašenja one RS kakvom on želi da vlada. Tako je Savez nezavisnih socijaldemokrata zavladao i banjalučkim mjesnim zajednicama, iskoristivši pogodnost koju su mu ostavile sve opozicione stranke nekandidovanjem ili neadekvatnim kandidovajem za izbore savjeta mjesnih zajednica. (Niti jedna stranka nije imala čak ni onoliko kandidata koliko može biti predstavnika u savjetima mjesnih zajednica).

Ubjedljivom pobjedom na lokalnim izborima, Milorad Dodik ozvaničio je početak devetojanuarske diktature. One i onakve kakvu je stanovništvo Banjaluke i Bosne i Hercegovine gledalo od početka 2018. godine, zabranom javnih okupljanja Pravdi za Davida, proterivanjem te grupe sa Osmomartovskog marša, kaznama od 750 eura za one koji prodaju karanfile na Trgu Krajine tokom 8. marta, policijskom brutalnošću i stabiloktrajiom uspostavljenom između predsjedničkog sistema i vojnopolicijskog režima. Baš onakvom kakvu je ovih dana, u propagandom spotu Ujedinjene Srpske, predstavio Dr Nenad Stevandić u videu čije je emitovanje u audiovizuelnom i radiodifuznom eteru BiH zabranila Centralna izborna komisija.

Između tranije izbora i zbora tiranina

Zbog video spota koji objašnjava ni manje ni više nego način kojim Milorad Dodik vlada Bosnom i Hercrgovinom, CIK je onemogućila Ujedinjenoj Srpskoj da se kandiduje na lokalnim izborima. Misleći da time šalje jasnu poruku da se pa nacionalističke, ksenofobne poruke konstruisane na takozvanom svesabornom (svetosavskom) diskursu ne mogu promovisati u medijskom prostoru Bosne i Hercegovine, CIK je uistinu tek zaštitila autorska prava Milorada Dodika, dajući mu ekskluzivitet promocije te politike. Ali, ne u videu kraćem od minut, nego u državi većoj od 51.000 kilometara kvadratnih. Na taj način, na isti onaj način koji je predstavljen u spotu Nenada Stevandića, lupanjem šakom od sto i protjerivanjem ideološki i politički nepodobnih, protjeran je iz državne službe Srđan Šušnica, pravnik i kulturolog.

Zbog čega? Ovo je citat obrazloženja: “zbog toga što postoje osnovi sumnje da je:
u periodu od 26. jula 2015. godine do 25. aprila 2018. godine javno manifestovao svoja politička uvjerenja na štetu ugleda Glavne službe za reviziju Republike Srpske i suprotno interesima Glavne službe za reviziju Republike Srpske na način da je učestalo iznosio stavove kao što su: da je Republika Srpska “genocidna tvorevina”, da “vlasti u RS i Srbiji zloupotrebljavaju Dejton za multipliciranje i ponavljanje nepravde te za učvršćivanje svih posljedica genocidnog homogeniziranja Srba na jednoj očišćenoj teritoriji” i drugo, čime je počinio težu povredu radne dužnosti iz člana 34. stav 2. tačka đ) Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (“Sl. glasnik Republike Srpske, broj 98/05 i 201/14), odnosno, člana 4. tačka v) Pravilnika o disciplinskom postupku u Glavnoj službi za reviziju javnog sektora Republike Srpske, a u vezi sa članom 28. stav 3. tačka a) Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske.”

S jedne strane, odluka o zabrani kandidovanja Ujedinjenoj Srpskoj mogla bi biti problematična ukoliko CIK ne bi utvrdila da svi kandidati stoje iza vizuelnog identiteta političke kampanje te stranke na lokalnim izborima. S druge strane, Centralna izborna komisija nema mogućnost da na isti način sankcioniše jedinog političkog lidera te stranke koji se u tom spotu pojavljuje. Lidera koji, kad se ne pojavljuje u spotu, sjedi u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine. Istog onog lidera kojeg su izvršioci ubistva Miodraga Šušnice prokazali kao jednog od naredbodavaca ubistva. To priznanje zaprimio je Sud Bosne i Hercegovine od Okružnog tužilaštva u Banjaluci, stoga je odluka o daljem nastavku postupka pred Tužilaštvom Bosne i Hercegovine.

Može li bez doktora

To su teme koje kampanju za lokalne izbore čine opštom, a opšte teme pitanjem tiranije izbora – ovog puta lokalnog. Da li će Banjaluka, uostalom i Bosna i Hercegovina iskoristiti svoje pravo izbora u korist uskraćivanja prava glasa samoj sebi, već poznatom maksimom: birali smo u tišini, sad smo zaslužili i da ćutimo?

To je pitanje svih pitanja lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini, osim u slučaju glavnog, neizbježnog pitanja svih lokalnih izbora – korištenja prava glasa u mjesnim zajednicama, uticajima na odluke gradske uprave, političkim organizovanjem mase i gomile izvan Devetojanuarske parade i masovnih događaja po mjeri i uputstvu dominantnih političkih struktura. Tu političku predispoziciju koristi zasad tek Pokret Pravde, nastao upravo organizovanjem na lokalnom nivou. U slučaju da preživi političku diktaturu, taj politički pokret možda čak i ima mogućnost da do sljedećih opštih izbora objasni, identifikuje, ustanovi, prihvati i prizna razloge zbog kojih su nerazjašnjene okolnosti ubistva Davida Dragićevića, kao i razloge ubistava Bošnjaka, Hrvata i Srba nelojalnih režimu koji je ta ubistva i protjerivanja naručio i već decenijama pokušava opravdati.

U tom smislu, za promjene na lokalnom nivou nije nužan izbor između Stanivukovića i Radojičića, pozicije i opozicije koja je složna i saborna u dogovoru da za sve probleme lokalnog nivoa optuži Bosnu i Hercegovinu. Nužna je odluka da niti jedan od njih na razvoj funkcije, izgleda, namjene i organizacije gradskog prostora i raspolaganja gradskom imovinom ne može i ne treba uticati više od savjeta mjesnih zajednica, stanovništva, stručnih i nepolitičkih djelatnika arhitektonske i građevinske struke. Promjena je zadatak onog političkog subjekta koji to saglasje može uspostaviti javno i transparentno: društveni radnici, studenti, učenici i učenice, radnice i radnici u industriji, mali preduzetnici. U najkraćem, svi koji pravo glasa koriste nezavisno od prava da biraju i budu birani, svi koji vjeruju u slobodno izražvanje, mišljenje i okupljanje u javnom prostoru. Plenuma, a ne plemena.