Apel profesora: Došlo je vrijeme da se preispita i čiji doktorati u BiH su plagijati

 Bedrudin Brljavac

Dok Srbiju posljednjih sedmica potresa afera o navodom kopiranom doktorskom radu, odnosno plagijatu, ministra unutrašnjih poslova Srbije Nebojše Stefanovića, ugledni univerzitetski profesori i profesorice u Bosni i Hercegovini smatraju kako je došlo vrijeme da se na sličan način i u BiH preispita situacija na univerzitetima kako bi se utvrdilo da li su i koji naučni radovi i doktorske disertacije plagijati ili “ukradena naučna djela”.

Doktor nauka Lamija Tanović, i redovni profesor na Katedri za eksperimentalnu fiziku Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu, ističe kako je, prije svega, na univerzitetima u BiH potrebno odrediti jasne standarde za sticanje doktorata po ugledu na kvalitetne zapadne univerzitete.

“Da bi se utvrdilo da li je određeni doktorski rad plagijat ili ne potrebno je odrediti jasna pravila. U oblasti tehničkih nauka ta pravila su jasna. Ali, da bi doktorska disertacija dala doprinos nauci i naučnom djelu potrebno je u BiH, prije svega, promijeniti pravila kako se radi doktorat. Potrebno je utvrditi jasne standarde koji se trebaju poštovati da bi doktorat bio priznat i relevantan”, ističe dr. Tanović.

– Nedostaje zakonsko uređenje –

Napominje da svaka doktorska disertacija, da bi bila priznata i legalna, mora biti zbirka naučnih radova objavljivanih tokom doktorskog studija. Podcrtava kako je nemoguće da neko napiše i objavi doktorski rad, a da prethodno nije objavio nijedno naučno djelo u poznatim naučnim časopisima, odnosno žurnalima.

“Prema mome mišljenju, a to je i naučna praksa i na zapadnim univerzitetima, potrebno je da doktorska disertacija na kraju naučne specijalizacije bude zbirka radova objavljenih tokom doktorskog studija u renomiranim i relevantnim naučnim časopisima. Svi ti radovi prije zvanične objave prolaze jednu opsežnu i vrlo rigoroznu provjeru poznatih i eminentnih profesora što najbolje dokazuje njihovu naučnu relevantnost i utemeljenost”, kazala je profesorica Tanović.

Objašnjava kako je na taj način vrlo lako utvrditi i dokazati da određeni doktorski rad nije originalni naučni angažman nego obično kopiranje i prepisivanje prethodnih radova drugih autora.

“Ako se u takvim okolnostima dokaže da je neko prepisao ili kopirao nečiji naučni rad onda se to jasno da utvrditi jer bi i široka naučna javnost skrenula pažnju na takve podle namjere što bi jasno pokazalo da je određeni naučni rad plagijat. Ali u BiH to još nije zakonski riješeno pitanje. Zato prije svega to mora biti riješeno”, predlaže Tanović.

– Pojedini profesori prepisuju kompletne knjige i prodaju ih kao svoje –

Upozorava na vrlo štetnu i poražavajuću praksu na mnogim bh. univerzitetima, a to je da i pojedini univerzitetski profesori prepisuju kompletne knjige i prodaju ih kao svoja autorska djela. Teško je, u takvim okolnostima, očekivati da profesori budu uzor svojim studentima.

“Kod nas se prilikom izrade doktorata ide u smjeru da to bude samo pisanje knjige, koja nerijetko nije originalni naučni doprinos. Time se ide u smjeru opasne devalvacije naučne discipline. Kod nas se može svašta prezentirati kao naučni rad. Čak imamo i kompletne prepisane knjige na univerzitetima. Profesori takve knjige, koje sami sastavljaju, daju studentima i traže od njih da uče po njima, a još uvijek niko nije sankcionisan zbog toga”, ističe ova profesorica.

Sa velikim željenjem, napominje kako u BiH ne postoje potrebni uslovi da bi se neko bavio istinskim naučnim radom dodajući kako i sama šalje studente vani da se dodatno educiraju u svojoj naučnoj oblasti.

“Možemo slobodno kazati da nema tu nauke. Nauka u BiH je davno umrla, nekako s ratom se to i desilo. Od tada je nauka na ovim prostorima nestala. Nemamo ni potrebnu naučnu infrastrukturu da se bavite pravim naučnim radom. Jednostavno u BiH ne postoji ambijent za nauku. Ja sam neke svoje mlađe saradnike na univerzitetu poslala u inostranstvo da se dodatno specijaliziraju kako bi se bavili naučnim istraživanjima. Ipak, mnogi se odluče da ostanu tamo jer se tamo uistinu bave naukom”, kazala je profesorica Tanović sa PMF-a Univerziteta u Sarajevu.

AA