Pirova pobjeda pristalica Brexita

Autor/ica 👤tačno.net 26.6.2016. u 08:55

Povezani članci

Cijenu britanskih pogrešnih odluka neće plaćati samo Britanci, već se cijeli svijet mora spremiti na nova iskušenja

Piše: Momčilo Radulović- Al Jazeera

Ukoliko je do petka ujutro i postojalo ikakvih dilema o tome da li će izlazak Velike Britanije ostaviti negativne posljedice po ekonomiju ove zemlje, ali i šire, već pri otvaranju berzi u Londonu i većim prestonicama na evropskom kontinentu, ta dilema je definitivno razriješena.

Istorijski pad britanske funte koja je za samo 12 sati izgubila vrijednost za više od 17 centi u odnosu na dolar, što je pad veći od 10 posto, kao i pad u odnosu na euro, od početnih sedam posto do oko 5,5 posto u toku dana, samo je uvod u ono što se uveliko na mnogim evropskim medijima naziva “novi crni petak”. Naime, svi značajniji evropski berzanski indeksi su u padu, pa je tako londonski FTSE 100 doživio pad od osam posto, dok je njemački DAX počeo dan sa padom od 10 posto, što se već tumači kao gotovo kataklizmična situacija.

Ništa bolje vijesti ne dolaze ni iz Pariza, ni iz Rima, pa se tako ubrzano ostvaruju neke od najpesimističnijih prognoza koje su upućivane sa različitih adresa.

Tako su i Međunarodni monetarni fond i OECD upozoravali Britance da ne napuštaju Evropsku uniju, jer će time doći do značajne nestabilnosti na unutrašnjem planu, ali i u globalnim finansijskim tokovima, uz konkretno smanjenje prihoda za same građane Ujedinjenog Kraljevstva.

Takvim prognozama o osiromašenju građana su se pridružili i ozbiljni unutrašnji ekonomski faktori i institucije, poput Bank of England koja je mjesecima unazad upozoravala na značajnu mogućnost pada britanske valute, ali i da bi eventualni izlazak iz EU svakako izazvao pad britanskog privrednog rasta na duži rok.

Niži prihodi, pad penzija i BDP-a

Najcjelovitiju analizu u vezi sa time je uradilo samo britansko Ministarstvo finansija, iznoseći predviđanja o udaru na pojedinačne porodične prihode od nekoliko hiljada funti na godišnjem nivou, pad penzija od nekoliko stotina do dvije hiljade eura, kao i pad britanskog BDP-a u iznosu između 3,5 posto, u dobrom, do čak šest posto, u lošijem scenariju.

Različiti instituti i kompanije unutar i izvan Velike Britanije, koje se bave ekonomskim i razvojnim analizama, predvidjeli su gubitak skoro million radnih mjesta na duži rok, a to će svakako među prvima pogoditi više hiljada Britanaca zaposljenih u institucijama Evropske unije, koji će u naredne dvije godine ostati bez posla, a čije plate se kumulativno broje u stotinama miliona eura na godišnjem nivou.

Nakon katastrofalnog pada vrijednosti funte, hitnu konferenciju za novinare je zakazao i guverner Bank of England, Mark Carney koji je uvjeravao domaću i međunarodnu javnost da je Velika Britanija spremno dočekala rezultate referenduma i da su svi pokazatelji stabilni, te da nema mjesta za paniku. Najavio je i intervenciju od gotovo 250 milijardi funti sa ciljem stabilizacije i obezbjeđivanja finansijske stabilnosti i likvidnosti bankarskog sektora.

Sa tim ocjenama se očigledno nijesu u potpunosti slagali igrači na berzama, jer je većina najvećih kompanija, među kojima i najveće britanske banke (Barclays i RBS pad od 30 posto), doživjele berzanski pad vrijednosti dionica koji se mjeri u desetinama procenata.

Ekonomski zemljotres

U ovom trenutku je teško procijeniti kako će se na kraći, a kako na duži rok, odvijati ovaj lokalni i globalni ekonomski zemljotres, ali su sva ova događanja zapravo samo logična posljedica političkih i geostrateških konsekvenci izlaska Velike Britanije iz Evropske unije.

Londonski City je crpio najveći dio svoje moći upravo iz činjenice da je pored povoljnih uslova poslovanja, imao i direktan pristup tržištu od pola milijarde građana EU i na tu činjenicu su Britance prije glasanja podsjećali mnogi – od kineskog i američkog predsjednika, preko drugih lidera i poznatih investitora, pa sve do niza međunarodnih institucija i korporacija. Nažalost, racionalne opcije među britanskim glasačima su poražene od strane ksenofobije, straha i uskogrudih populističkih floskula.

Međutim, cijenu ovakvih pogrešnih odluka neće plaćati samo Britanci, već se, po svemu što smo imali prilike da vidimo, cijeli svijet mora spremiti na novi niz ekonomskih, političkih i bezbjednosnih iskušenja. Tako će i Evropska unija najvjerovatnije izgubiti oreol najveće globalne ekonomije i procjenjuje se da će njen globalni udio pasti sa 22 posto na čak 18 posto, uz gubitak od čak 17 posto ukupnog ekonomskog obrta Evropske unije, koliko je iznosio Britanski doprinos od 2,7 triliona eura.

No, ova naglašena međuzavisnost britanske, evropske i globalne ekonomije bi ujedno mogla biti i faktor stabilizacije ove ekonomske i političke oluje koju je započeo Brexit. Pored svih udara i katastrofičnih naznaka, pojedinačne ekonomije poput njemačke, američke, kineske ili japanske, ali i različiti finansijski centri moći sa udjelima u londonskom Cityju, mogli bi na srednji i duži rok imati ulogu pojasa za spasavanje koji će se neminovno morati pružiti britanskim političkim avanturistima, koji su, žargonski rečeno, žrtvovali vola zbog kilograma mesa na unutrašnjoj političkoj sceni.

Vrijeme otrežnjenja i suočavanja sa posljedicama

Sada, nakon prvog udara, slijedi vrijeme otrežnjenja i suočavanja sa posljedicama, ali i sa pravcima za rješavanje i izlazak iz krize na svim nivoima – od ekonomskog, preko političkog, do institucionalnog, prevashodno kada s govori o modalitetima i metodologiji izlaska iz EU, koja se do sada nije praktikovala. U ovom trenutku nije poznato ni da li će se sadašnja ili nova vlada u Velikoj Britaniji pozvati na član 50. Ugovora o EU i nije poznat trenutak u kojem će početi pregovori, koji bi trebalo da traju do dvije godine.

U tom periodu, EU i Velika Britanija treba da odluče o tipu veza i ekonomskim i političkim odnosima koji bi se mogli kretati u tri pravca – ka tzv. norveškom modelu, gdje Velika Britanija ne bi bila član EU, ali bi davala finansijske kontribucije ili na način na koji su uređeni odnosi sa Švajcarskom, kod kojih su takva finansijska davanja značajno manja.

Pored toga, jedna od opcija je i pregovaranje ugovora o slobodnoj trgovini poput onog kojeg danas ima Kanada, ali zvaničnici sa svih strana upozoravaju da bi takvi pregovori mogli potrajati godinama i u njima bi svi bili na gubitku, a najviše sama britanska ekonomija. Ne treba zaboraviti ni činjenicu da Velika Britanija gubi i ugovore o slobodnoj trgovini sa 53 zemlje, ka kojima je imala pristup kroz ugovore koje je sa tim zemljama imala Evropska unija.

Ove, ali i mnoge druge činjenice, koje su racionalno davale prednost ostanku Britanije u EU, navode na razmišljanje o tome što je navelo britanske glasače da svojevoljno izvrše svojevrsnu “samoamputaciju” ekonomskog i političkog uticaja na evropskom i globalnom nivou koji je Ujedinjeno Kraljevstvo ostvarivalo kroz članstvo u Evropskoj uniji.

Prave razmjere posljedica ove Pirove pobjede pristalica Brexita teško možemo sagledati u ovom trenutku, ali najava premijerke Škotske [Nicole Sturgeon] o održavanju novog refrenduma o nezavisnosti ovog dijela Velike Britanije, ukazuje na smjer u kojem treba razmišljati i pripremati se za nove političke i ekonomske potrese na ovom ostrvu, ali i u cijeloj Evropi.