Nobelova nagrada za medicinu pripala dvojici Amerikanaca i Nijemcu

James Rothman, Randy Schekman i Thomas Suedhof dobitnici su Nobelove nagrade za medicinu za 2013. godinu za otkriće o načinu kretanja proteina i drugih materijala unutar ćelija, saopćio je Nobelov komitet.

Nobelov komitet je zaključio kako je njihovo istraživanje o “kretanju vesikula” – sistem za kretanje unutar naših ćelija – pomogao naučnicima da shvate kako je “sadržaj prenešen na pravom mjesto u pravo vrijeme” unutar ćelije.

U obrazloženju dalje stoji kako im se dodjeljuje nagrada jer su “rješili misteriju kako ćelije organizuju svoj transportni sistem. Svaka ćelija je fabrika koja proizvodi molekule. Na primjer, kada se insulin stvori i krene kroz naš sistem, hemijski signali – neurotransmiteri – se šalju od jedne do druge nervne ćelije. Ti molekuli se transportuju kroz ćelije u malim “paketima” – vesikulama. Ovogodišnji dobitnici Nobleove nagrade otkrili su molekularne principe koji određuju kako se taj “teret” isporučuje na pravo mjesto i u pravo vrijeme unutar ćelije.”

Schekman je pronašao set gena koji su potrebni za kretanje vesikula, Rothman je razmrsio proteinski mehanizam koji omogućuje vesikulama da se spajaju sa njihovim metama kako bi omogućile transfer materije, a Suedhof Zidhof je otkrio način na koji signali daju instrukcije vesikulama da precizno oslobode svoju materiju. Njihovo otkriće je omogućilo da se razloži izuzetno precizan kontrolni sistem za transport i isporuku ćelijske materije.

“Ometanja u ovom sistemu imaju štetan efekat i doprinose stanjima kakva su neurološka oboljenja, dijabetes i imunološki poremećaji”, navodi se u odluci Komiteta.

Rothman je profesor na Yale univerzitetu, a Schekman na Berkley Univerzitetu Kalifornija. Suedhof, porijeklom Njemac, radi na univerzitetu Stanford od 2008. godine.

Do sada – od 1901. – su ovu nagradu dobile 204 osobe, od čega je samo deset bilo žena. Najmlađi dobitnik – Frederick G. Banting – je imao 32 godine kada mu je 1923. godine dodijeljena nagrada i to za otkriće inzulina. Najstariji dobitnik Nobelove nagrade za medicinu – Peyon Rous – imao je 87 godina kada mu je dodijeljana nagrada 1966. godine. U prosjeku dobitnici ove nagrade su imali 57 godina.

Nobelova nagrada za medicinu je prva koja je najavila ovogodišnje laureate. Nagrada se pored medicine dodjeljuje i u oblasti hemije (imena dobitnika će biti objavljena 9. oktobra), književnosti (10. oktobra), ekonomije (14. oktobra), fizike (8. oktobra), te za doprinos miru u svijetu (11. oktobra).

Svaka nagrada donosi i novčanu nagradu od 8 miliona švedskih kruna (1,2 miliona dolara).

Nobelove nagrade će biti uručene na svečanosti od 5. do 13. decembra u Štokholmu i Oslu.

Ove godine Komitet odlučuje o rekordnom broju nominovanih kandidata, čak njih 259. među kojima je 50 organizacija.