Da li nove sankcije Evropske unije mogu ugroziti poziciju Aleksandra Lukašenka u Bjelorusiji

Povezani članci

• Makron, novi predsednik Francuske: Obnovićemo Evropu
• Parlament Australije izabrao novog premijera
• Biden je ono najbolje
• Nelson Mandela u bolnici, stanje mu je ozbiljno
• Ulagači očekuju oporavak Evrope: U obvezničke fondove ušlo 19 milijardi eura
• Privremeni direktor FBI odbija da odgovori da li je Trump pod istragom

foto: EPA

Nakon što je predsjednik Bjelorusije Aleksandar Lukašenko naredio presretanje putničkog aviona kompanije Ryanair te hapšenje novinara i opozicionara Romana Protaševiča, veoma brzo uslijedila je reakcija EU koja je nametnula nove sankcije Bjelorusiji.

Zvaničnici Evropske unije su nepuna 24 sata nakon incidenta izjavili kako su potezi Bjelorusije nedopustivi te su naredili vlastima da hitno oslobode Protaševiča. Osim toga, zvaničnici su se složili o novom setu sankcija, što bi trebalo stvoriti dodatni pritisak na bjeloruskog predsjednika.

Međutim, nove sankcije ponovo su pokrenule staro pitanje – da li će one uopće utjecati na bjelorusku vlast?

Šta podrazumijevaju nove sankcije Bjelorusiji?

Iako je Evropska unija i ranije donosila niz sankcija prema Bjelorusiji, posljednji set sankcija odnosio se na zabranu prelijetanja aviona preko bjeloruskog zračnog prostora. Lideri EU su pozvali na zabranu preleta aviokompanija preko područja Bjelorusije te su zatražili ukidanje operativnih dozvola bjeloruskim aviokompanijama.

U teoriji evropskih lidera ovakve mjere trebale bi u suštini utjecati na slabljenje Lukašenkovog režima. U praksi su one i dalje daleko od toga te predstavljaju samo simboličnu kaznu i teško da mogu doprinijeti tektonskim poremećajima na bjeloruskoj političkoj sceni.

Sama izolacija aerodroma podrazumijeva izolaciju Bjelorusije pa i samih građana ove države koji nužno ne moraju biti ljubitelji režima Aleksandra Lukašenka. Prema podacima BBC-ja, Bjelorusija je tokom prošle sedmice zabilježila 3.300 letova iznad svoje teritorije, od čega je 600 aviona sletjelo na bjeloruske aerodrome.

Od aviona koji prolaze kroz bjeloruski avioprostor, ova država inkasira oko 70.000 eura na dnevnom nivou, što svakako jeste značajan novac, ali za budžet ove države on ne predstavlja finansijsku injekciju bez koje Lukašenkov režim ne može funkcionirati.

Rusija i dalje najveća podrška

Pored sankcija vezanih za aerodrome, evropski zvaničnici spomenuli su nekoliko puta i nametanje novog seta ekonomskih sankcija Bjelorusiji, što je praksa koju EU praktikuje već duži period. Međutim, uprkos i ranijim sankcijama, očigledno da Lukašenkov režim i dalje funkcioniše. Za opstanak ovog režima dobrim dijelom zaslužna je i u Rusija, koja je i ovaj put javno stala iza poteza bjeloruskog predsjednika.

Uprkos sankcijama koje su usmjerene protiv pojedinaca ili kompanija u Bjelorusiji, a zbog kojih im se zabranjuju izvoz i druge aktivnosti, ekonomska saradnja Bjelorusije s Evropskom unijom nije u vrhu prioriteta Aleksandra Lukašenka.

Prema posljednjim podacima, za najvažniji uvoz u Bjelorusiji, koji se ogledao u nafti, plinu i automobilima, zaslužna je Rusija (ukupan uvoz 20,5 milijardi dolara u 2019. godini) te Kina s 2,6 milijardi dolara. Izvoz Bjelorusije također se temelji prvenstveno na saradnji s Rusijom na koju otpada više od 45 posto izvoza iz ove države.

Osim jasne ekonomske podrške, ono što je mnogo bitnije jeste i činjenica da Putin i dalje podržava Lukašenka, a potvrda dobrih odnosa je i zajam od 1,5 milijardi dolara, koji je Rusija dala Bjelorusiji u septembru 2020. godine, čime je poslana jasna poruka kako Bjelorusija i dalje ostaje ruska interesna sfera.

Šta je cilj Evropske unije?

Vladavinu Aleksandra Lukašenka obilježile su brojne represivne metode koje su naročito pojačane od augusta 2020. godine i izbora koji su predstavljali događaj koji je pokrenuo bjelorusku opoziciju. Međutim, kako vrijeme prolazi, bjeloruska opozicija, uprkos naporima, ne pronalazi adekvatan način na koji bi se suprotstavila Lukašenku.

S druge strane, “bjeloruska kriza” i nove sankcije koje ne znače mnogo, pokazuju da i Evropska unija u ovom trenutku ne može na pravi način definirati svoj položaj u odnosu na Bjelorusiju. Nejasnu politiku Evropske unije iskoristila je i Rusija koja je ponovo ukazala na dvostruke aršine kojima se evropski zvaničnici služe u sličnim krizama.

“Trebali bi biti šokirani prinudnim slijetanjem aviona na zahtjev SAD-a u Austriji, u kojem se nalazio bolivijski predsjednik Evo Morales”, rekla je glasnogovornica Kremlja Maria Zaharova.

Slučaj presretanja aviona u kojem se nalazio bolivijski predsjednik Evo Morales dogodio se 2013. godine na zahtjev Sjedinjenih Američkih Država. Zahtjev za presretanje i naredbu za prinudno slijetanje aviona američki zvaničnici opravdali su “potragom” za Edwardom Snowdenom, bivšim zaposlenikom CIA-e za kojeg su vlasti SAD-a dobile informaciju da se nalazi u avionu bolivijskog predsjednika.

Iako bjeloruska opozicija u egzilu očigledno poduzima brojne napore i lobiranja, kako bi ukazala na probleme koje sa sobom nosi Lukašenkova vladavina, dosadašnje sankcije koje je donijela Evropska unija nisu pokazale značajne efekte na Bjelorusiju, ali ni na samog Lukašenka.

Sankcije Evropske unije, čini se, u ovom trenutku čine medvjeđu uslugu bjeloruskoj opoziciji čija država nakon svakog seta sankcija sa Zapada dodatno produbljuje svoju politiku prema Istoku, čime osigurava opstanak i sigurnu vladavinu.

klix.ba