Detaljniji pogled na evoluciju lavova nudi nove nade za spas velikih mačaka

foto: Shutterstock

Naučnici su prvi put sekvencirali genome 20 jedinki lavova, uključujući i izumrle pećinske lavove, otkrivajući njihovo porodično stablo. Istražujući poreklo, naučnici veruju da su došli do rešenja, kako da spasu velike mačke od izumiranja.

Pre tri hiljade godina, različite vrste lavova lutale su planetom Zemljom, loveći plen na četiri kontinenta. Jedan od najbrojnijih, pećinski lav, jurio je iz Španije do Evroazije pa sve do današnje Aljaske i Jukona i bio je često prikazivan u praistorijskoj pećinskoj umetnosti, piše National Geographic.

U međuvremenu, američki lav, koji je bio veći od afričkih lavova i sabljozubih tigrova, vrebao je širom Severne Amerike i verovatno u delovima Južne Amerike. Ostali lavovi različitih veličina i izgleda naseljavali su Afriku, Bliski Istok i Indiju. Većina tih stvorenja je od tada nestala, ali naučnici su uspeli da sakupe genetske tragove koji na njih bacaju novo svetlo i nude bolji uvid u izučavanje njihovih savremenih rođaka, koji su danas suočeni sa izumiranjem.

Tokom poslednjih 150 godina, globalna populacija afričkih lavova opala je više od 20 puta, na manje od 25.000, uglavnom zbog krivolova i gubitka staništa. Otprilike 600 azijskih lavova ostalo je u Indiji. Da bi spasili preostale lavove i kako bi bolje razumeli kako su različite vrste povezane, međunarodni tim naučnika stvorio je kompletne genome od 20 pojedinačnih lavova, od kojih je 14 umrlo davno. Među tih četrnaest, nalaze se i dva pećinska lava stara 30.000 godina, sačuvana u večnom mrazu Sibira i Jukona. U studiji, objavljenoj 4. maja u Zborniku radova Nacionalne akademije nauka, istraživači su otkrili da se pećinski lavovi ne mešaju sa drugim vrstama lavova, otkrili su da su se azijski lavovi odvojili od svojih predaka pre oko 70.000 godina, i još drugih tajni evolucije velikih mačaka.

Rad “gleda u prošlost da bi informisao budućnosti”, kaže koautor Ros Barnet, genetičar sa Univerziteta u Kopenhagenu. “Ako bismo gledali samo današnje lavove, ne bismo sagledali kompletnu priču.”

VAN AFRIKE 

Rezultati studije podržavaju ideju da su lavovi dolazili iz Afrike u migracijama, pomalo slično ljudima, kaže Barnet. Pećinski lavovi su prvi napustili Afriku, i odvojili se od afričkog roda pre oko 500.000 godina, kažu dokumenti. Ti lavovi su zatim evoluirali i razvili malo drugačije karakteristike. Na primer, znamo “na osnovu dobre pećinske umetnosti u Evropi, da mužjaci nisu imali gljive”, kaže Barnet.

Oni su se proširili po Evroaziji i u Severnoj Americi. Međutim, iznenađujuće je da pećinski lavovi i preci današnjih afričkih lavova nisu bili isprepleteni, otkriva genetska analiza. To je čudno, jer se zna da se većina velikih mačaka povremeno pare kada im se pruži prilika – čak i vrlo različite životinje, poput lavova i tigrova, kaže koautor studije Mark de Manuel sa Instituta za evolucijsku biologiju u Barseloni. Izgleda da je tada postojalo nešto što je sprečavalo njihovo mešanje – a to nije samo geografska udaljenost, jer su se njihova staništa jedno vreme preklapala u jugozapadnoj Aziji.

Barnet kaže da je razlog možda baš to što pećinski lavovi nisu imali grive, jer ženke afričkih lavova grivu prepoznaju kao važan signal plodnosti.

Još jedna migracija i razdvajanje dogodilo se kad su se preci azijskih lavova odvojili pre oko 70.000 godina. Ti lavovi su se nekada kretali od Saudijske Arabije do Indije. Sada je ostala mala, izolovana populacija u šumi Gir u zapadnoj Indiji, kaže Stiv O’Brajan, naučnik sa Univerziteta NSU, iz Kalifornije.

Zahvaljujući naporima za očuvanje, populacija se povećala skoro trostruko od devedesetih godina prošlog veka, ali je ovo praktično populacija “starosedelaca”, sa niskim nivoom genetske raznolikosti. Kao rezultat, muški azijski lavovi imaju malformacije u spermi i testosteronu oko 10 puta niže od onih kod afričkih lavova, kaže O’Brajan.

IZUMRLE MAČKE 

U sklopu studije, istraživači su sakupili genome i od jedinki iz tri druge izumrle loze: od berberskih lavova iz Severne Afrike, azijskih lavova i rt lavova iz Južne Afrike. Ove tri vrste neznatno su se razlikovale u izgledu, ali nove genetske informacije pokazuju da se ne kvalifikuju kao različite vrste.

Njihov rad uglavnom podržava trenutno dominantno mišljenje da postoje dve velike podvrste lavova: azijski lavovi i afrički lavovi (populacija u centralnoj i zapadnoj Africi – koji su trenutno zajedno klasifikovani kao Panthera leo leo; i u istočnoj i južnoj Africi poznate kao Panthera leo melanochaita).

Nakon detaljne studije naučnici su, kao rešenje za očuvanje vrste, predložili ponovno uvođenje lavova u zapadnu Afriku, gde su kritično ugroženi; ostalo ih je samo oko 400. Pošto su zapadnoafrički lavovi genetski slični izumrlim berberskim lavovima, zapadna Afrika bi mogla da pruži dobru populaciju, ako napori za ponovnim uvođenjem urode plodom – iako je to još uvek malo verovatan scenario.

nationalgeographic.rs