ENG
Vehabizacija i dezintegracija Bosne
Autor/ica 👤Prof Dr Nedžad Bašić
Povezani članci
Foto: najportal.ba
Prije nekoliko dana na zgradi Islamskog Pedagoškog fakulteta, Univerziteta u Bihaću, osvanula je ploča sa kojom se zgrada ovog fakulteta proglašava zgradom kralja Selmana ibn Abdulaziza Al Sauda. Ne bi bilo ništa neobično da je zgrada ovog vjerskog karaktera nazvana imenom nekog od poznatih islamskih imama ili učitelja islama, ali nazvati je imenom kralja Saudijske Arabije nema drugo značenje do uvođenja vjerske prostitucije u sferu zvanične politike Bosne i Hercegovine što je potencijalno velika opasnost za njenu unutarnju političku stabilnost i budućnost. Da nema nedoumica u kom se pravcu kreće ovakva politika BiH potrudio se rektor Univerziteta Fadil Islamović, bivši predsjednik vlade USK, koji će predložiti delagaciji Saudijske Arabije, koja je učestovala u inauguraciji novog imena Islamskog fakulteta, zajednički projekt “proizvodnja vode” za Saudijsku Arabiju, svodeći time ovaj Univerzitet u ravan gradskog vodovoda zanemarujući pri tom stvarni interes studenata da se obrazuju za novu IV tehnološku revoluciju u 21, stoljeću.
Od podjela u Islamu ka podjeli BiH
U posljednje vrijeme kako u političkoj međunarodnoj tako i u znanstvenoj publicistici sve se češće susrećemo sa pitanjem uloge religije u političkim procesima na Balkanu. Nedavno objavljivanje novinarskog eseja u jednom utjecajnom američkom listu koji otvoreno sugerira podjelu Bosne i Hercegovine duž linija vjerskog razgraničenja, najnovija zbivanja u okviru Bošnjačko-muslimanskog korpusa u Bosni i Hercegovini koja potenciraju latentni sukob po pitanju uloge vehabijskog tumačenja islama u bosanskoj islamskoj zajednici, sve izraženije kondenziranje pitanja položaja Hrvata (katolika) u Bosni i Hercegovini i Republike Srpske na nacionalnoj odnosno na vjerskoj razini, te promjena u globalnoj orjentaciji Zapada prema Islamu, posebno nakon ustoličenja nove administracije u Vašingtonu, sve se više pažnje usmjerava ka Balkanu gdje živi više od 10 miliona muslimana.
U savremenim međunarodnim odnosima Bosna i Hercegovina nije toliko interesantna za međunarodnu zajednicu kao geostrateško područje u klasičnom smislu koliko područje na kojem se danas susreću tri najmoćnije duhovne sile svijeta: katoličanstvo-islam-pravoslavlje. Najnovija vjersko-politička nadigravanja oko liderske pozicije u islamskom svijetu između Saudijske Arabije, Irana i Turske, spremnost Trampove administracije da obezbjedi Saudijsku Arabiju ultramodernim naoružanjem, te slanje trupa Turske u Katar u cilju “prevencije eskalacije” tzv. katarske krize, spremnost Rusije da se “uključi u rješavanje” ovog unutarislamskog politčkog konflikta, ponovo vraćaju pozornost svijeta na unutarnje procese u islamskoj globalnoj zajednici iz čega se očigledno ne mogu izmjestiti ni odnosi na Balkanu, odnosno u Bosni i Hercegovini, gdje islamski faktor ima značajnu ulogu.
U okviru ovih globalnih promjena preimenovanje naziva zgrade Islamskog pedagoškog fakulteta u Bihaću u zgradu gospodara “dvaju harema” i “proizvodnja vode” za Saudijsku Arabiju na Univerzitetu u Bihaću, dobija simbolično značenje u kojem pravcu se kreće budućnost Bosne i Hercegovine.
Komešanja u arabijskoj pustinji
Oktroirana vjerskim tradicionalizmom vehabijskog tumačenja Islama, i velikim akumuliranim naftnim bogatstvom, što je vodilo ka rapidnim promjenama i modernzaciji, Saudijska Arabija naći će se krajem 20. i početkom 21. stoljeća, na velikom raskršću između tradicionalizma i modernizma u Islamu. Snažan talas razvoja i utjecaja zapadne komercijalno-potrošačke kulture sa sve snažnijim prisustvom ekstravagantnog načina življenja političke elite i kraljevske porodice, dovešće do novih socijalnih i vjerskih vibracija koje će uvjetovati rast nove fundamentalističke neo-vehabijske opozicije kraljevskom dvoru koji će biti optužen za izdaju ideala islama, korupciju, nemoralnost i „zagađivanje svete islamske zemlje“.
Govor profesora i dekana Umm al-Quran Islamic University, Safar al-Hawali-a, izrast će u platformu nove ideologije Vehabizma čija je glavna oštrica bila usmjerena koliko protiv ekstravagantnog života kraljevske porodice i vjerske elite, toliko i protiv podrške kraljevske familije SAD-a u ratu protiv drugih islamskih zemalja. Neo-vehabijski pokret umnogome će uzdrmati neprikosnovenu poziciju saudijskog dvora, koji će sve više koristiti korumpiranu islamsku „ulemu“ u borbi protiv neo-vehabijske opozicije. Glavni šeik Abd al-Aziz bin Baz, otvoreno će optužiti neo-Vehabiste za njihovo ponašanje, kvalificirajući to kao skandalozno ponašanje protiv božije volje, dok će Vrhovno Vijeće Ulema, njihovu aktivnost otvoreno nazvati antidržavnom neprijateljskom aktivnošću, a formiranje Komiteta za odbranu legitimnih prava u Saudijskoj Arabiji, kao akt suprotan islamskom pravu Shari’a. Ubrzo potom uslijediće veliki talas prinudnog penzionisanja članova Vrhovnog Vijeća koji su odbili prihvatiti stav Uleme, da bi se ubrzo formiralo tzv. Konsultativno Vijeće (Majlis al-Shura) koje će omogućiti kraljevskom dvoru dalje kontrolirati proces donošenja odluka na državnom nivou, kontrolirati ponašanje Uleme, te nadzirati stroge primjene islamskog prava uz obezbjeđenje modernizacije koja ne bi ugrozila poziciju i položaj monarhističkog dvora. Tako će definitivno doći do podjele u okviru samog vehabijskog pokreta koji će se raspolutiti na konzervativno-tradicionalističko krilo koje podupire kraljevsku porodicu, i krilo neo-vehabizma sa fundamentalističkim tendencijama koje zahtjeva promjene u tradicionalnom i konzervativnom sistemu upravljanja u Saudijskoj Arabiji i islamskom svijetu.
Vehabizacija Talibana
Mada Vehabizam (Wahhabism) kao moćni preovlađujući prakticirajući Sunna Islam u Saudijskoj Arabiji, također poznat kao Salafizm-a, koji se vezuje za ime i učenje Muhammad ibn Abd al-Wahhab, koji je utemeljio ovaj pokret u 18. stoljeću, sa ciljem vraćanja izvornoj interpretaciji i prakticiziranju Islama iz perioda samog nastanka Islama u sedmom stoljeću, tradicionalno nema dubljih korijena u islamskom svijetu, zahvaljujući ratnim pustošenjima, ekonomskoj bezperspektivnosti, korumpiranosti vjerske i političke elite, kao i izrazito agresivnom djelovanju raznih dobrotvornih fondacija iz Saudijske Arabije, što je često direktno suportirano od strane kraljevskog dvora, prijeti da postane određujući faktor daljih političkih i vjerskih zbivanja u islamskom svijetu. Ova opasnost bit će prepoznata od strane Evropskog parlamenta, koji je identificirao direktnu financijsku povezanost između propagiranja i širenja neo-vehabizma i salafizma od strane saudijskih dobrotvotnih organizacija sa djelovanjem ekstremnih islamističkih grupa od Sirije, Malija, Pakistana, Afganistana, Indonezije, Centralne Azije, Jemena, pa sve do Balkana.
Ratni haos koji je zahvatio skoro cijeli islamski svijet, praćen sa velikom izbjegličkom krizom, kronično siromaštvo, bezperspektivnost i korumpiranost vjerske i političke elite, donio je opću demoralizaciju milionima mladih ljudi u islamskom svijetu. Osjećanje bespomoćnosti i gubljenja nade u bolji život vodilo je sve izraženijem desparatizmu miliona mladih ljudi koji će prihvatiti vjersku propagandu i edukaciju u brojnim medresama (madrasahs), koledžima i univerzitetima koji su suportirani od strane ultraradikalnih struja u islamu. Bit će to nova strategija širenje radikalnih ideja neo-vehabizma, što će efektno poslužiti širenju utjecaja Saudijske Arabije u islamskom svijetu.
Tradicionalna sunna verzija islama sa mističnom sufističkom tolerantnom ideologijom i učenjem, pod utjecajem ovih promjena sve više inklinira ka konzervativnoj interpretaciji islama koja traži implementaciju tradicionalnog/klasičnog tumačenja islama u suvremenom političkom okruženju, što je sasvim blizu monoteističkom tumačenju islama koje za temelj svoga učenja uzima Tawhid, što će posebno doći do izražaja u vehabijsko-talibanskoj kohabitaciji razumijevanja islama što će kreirati novu agresivnu i idiličnu ideologiju koja je potrebna za pokretanje siromašnih i obespravljenih muslimanskih masa od Pakistana do Magreba u borbi za novi islamski poredak.
U ovoj novoj pustinjskoj kohabitaciji neo-vehabizma i talibanizma gore navedeno imenovanje univerzitetskih zgrada i “proizvodnja vode” na Univerzitetu lako može stvoriti novu eksplozivnu smjesu izolacija i sumnji na Balkanu, u kojoj se Bosna i Hercegovina ponovo može naći u vrtlogu unutarnjeg razaranja i definitivnog nestajanja.
Nova historijska šansa za Bošnjake-muslimane
Danas u vrijeme dramatične globalne vjerske netolerancije, isključivosti i mržnje, Bošnjacima-muslimanima je dodjeljena historijsku ulogu u razvoju Islama na području Evrope. Uporedo sa borbom za očuvanje Bosne i Hercegovine kao multi-religijske i multinacionalne države, što predstavlja jednu od najvećih prednosti za njihov dalji kulturni, ekonomski i vjerski razvoj, Bošnjaci moraju posvetiti najveću pažnju reformi njihovog sopstvenog demokratskog preobražaja i reformi obrazovanja svoga stanovništva kombinirajući elemente tradicionalno-tolerantnog islamskog sa modernim zapadnim sistemom obrazovanja i demokratskog razvoja što im daje velike šanse za uspješnu transformaciju oblika i sadržaja njihovog povezivanja sa islamskim i sa zapadnim svijetom.
Koliko će Bošnjaci-muslimani iskoristiti ovu historijsku priliku ovisi prije svega od toga koliko će njihovo političko rukovodstvo, inteligencija i ullema biti sposobni spoznati djelovanje zakonitosti globalnih strukturnih promjena koje se odvijaju u međunarodnoj zajednici i u islamskom svijetu, i od toga koliko će moći da motiviraju međunarodnu zajednicu da podrži specifičnosti njihovog položaja na križištu između Istoka i Zapada, islama i kršćanstva, modernizma i tradicionalizma u 21. stoljeću. Nažalost, nisam siguran da Fadil efendija i družina oko njega, koja učestvuje u “proizvodnji vode” i preimenovanju naziva zgrada, mogu išta pozitivno kontribuirati u ovom historijskom procesu u kojem se sada nalaze Bošnjaci-muslimani, izuzev ličnog mešetarenja i spletkarenja za sitnu lovu.
Autor/ica 👤Prof Dr Nedžad Bašić
