Varvarstvo i tolerancija: Sreća je da postoji islam

Izdvajamo

• Ako istorija islama i Evrope, puna promjena, nešto pokazuje onda je to ovo: čim organizovana religija – svejedno koja – bude u mogućnosti da postavlja političke i društvene norme postaje opasno. Jer onaj ko se poziva na bezuvjetnu moć taj ne mora davati racionalna objašnjenja. On može narediti masakr kao i razaranje kulturnih dobara. To važi za kršćanstvo isto kao i za islam.

Povezani članci

• Ukleto kršćanstvo
• Povreda ugleda i uvreda pogleda
• Kanalizacija
• 2008.
• Dodjela Ifimesovih priznanja
• OD KADA JE ZATVARANJE IMIGRANATA U KAVEZE POSTAO EU STANDARD?

DPA  – Žena sa hidžabom u Njemačkoj

Islam njegovi kritičari označavaju kao varvarski, kršćanstvo kao prosvjećeno. Oboje je pogrešno. Činjenica je da su nekada kršćani bili pravi varvari.

Kolumnu piše: Christian Stöcker
Preveo i uredio: Ešref Zaimbegović

 “Klanje je bilo tako užasno da su prema jednom latinskom izvoru’čak i vojnici, koji su učestvovali u ubijanju, jedva izdržavali isparavanja koja su izlazila iz tople krvi’. Krstaši su pročešljavali grad tražeći plijen i koljući redom muškarce, žene i djecu, muslimane i Jevreje.”

Tako opisuje britanski istoričar Thomas Asbridge u svome obimnom djelu “Krstaški ratovi” ono šta su radili ratnici iz Zapadne Evrope nakon prvog osvajanja Jerusalima 1099.godine. Klanje je trajalo najmanje dva dana, prekinuto samo jednom kršćanskom bogoslužbom prve većeri. Jedan putujući iz toga vremena izvjestio je da je cijeli Jerusalem još šest mjeseci nakon masakra smrdio na smrt i trulež.

Za krstaše masovno ubijanje nije bilo samo akt osvete “nego ih je ispunjavalo dubokom pobožnošću i čvrstim uvjerenjem da ostvaruju božije djelo” piše Asbrige. Klanje za Gospoda – to nam danas na zastrašujući naćin zvuči poznato. Međutim mnogi na Zapadu nasilje u ime boga smatraju ekskluzivnom domenom islama.

Isplati se predstaviti si razmjere toga tadašnjeg užasa da bismo razumjeli zašto je riječ “krstaš” (crusaders) do danas u arapskom svijetu efektivni borbeni pojam. Propagandisti Islamske države koriste ga da bi opravdali pojedina ubistva i  navodno dokazali nepremostivu suprotnost između kršćanskog i islamskog svijeta. A na Zapadu mnogi nasjedaju na taj trik.

Kršćani su sistematski uništavali svoju vlastitu kulturu

U stvarnosti je odnos između islama i Evrope puno raznovrsniji i kompleksniji nego što nam hoće predstaviti oni koji mrze islam i islamofobi. Ono što branioci takozvanog kršćanskog Zapada rado izostavljaju je činjenica da bi bez arapskog svijeta i islama naš Zapad izgledao danas sasvim drugačije. Puno mračnije.

Da bi se to razumjelo moramo se vratiti u znatno ranije doba nego što je period krstaških ratova. Pravi „mračni srednji vijek“ Evrope ležao je otprilike između četvrtog i osmog stoljeća poslije Kristovog rođenja. Tada se kršćanstvo raširilo u mnogim dijelovima Evrope i njegove pristalice i branioci počeli su sa nečim što bi danas prije asociralo na Taliban nego na kršćanski Zapad: sistematsko uništavanje kulturnih dobara.

Getty Images/ Corbis Osvajanje Jerusalema 1099. godine (Slika Emilie Signol)

Kršćanski vladari i crkveni velikodostojnici starali su se naprimjer o tome da se u Zapadnoj i Istočnoj Evropi masovno spaljuju knjige. Cijele biblioteke žrtvovane su u slavu i čast Boga. Sva znanja mimo Biblije i teoloških rasprava važila su kao opasna jer su mogla dovesti u pitanje vjeru. Mnoga djela grčkih filozofa i dramatičara, rasprave iz prirodnih i društvenih nauka mogla su preživjeti samo tako što su učenjaci bježali na istok noseći sa sobom znanje i knjige. “Ovom krivudavom stazom došao je u naslijeđe Arapima Aristotel i sva blaga grčke nauke”, piše Peter Watson u svome grandioznom djelu o svjetskoj kulturnoj istoriji “Ideje”.

Aristotelova “Dijalektika” bila je naprimjer u kršćanskom mišljenju proskribovana “ jer se dijalog sa Bogom shvatao jednostavno kao nezamisliv”. Tako se desilo “da Aristotelova djela – sa izuzetkom dvije rasprave o logici – nestanu sa Zapada i ostanu sačuvana jer su ih sakupljali arapski prevodioci”. Neka djela su potpuno iščezla. Naprimjer Sofokle je napisao najmanje 123 drame – potpuno sačuvano je samo sedam. Isto tako malo sačuvano je i od Eshila.

U arapskom svijetu vladala je u velikoj mjeri religiozna tolerancija

Kršćanski uništavatelji kulture obavili su svoj posao još jednom kasnije kada su za vrijeme Vizantijskog ikonoborstva u osmom i devetom stoljeću masovno uništavali umjetnička djela jer ih je aktuelna doktrina proklela kao idolopoklonstvo. Ovi postupci podsjećaju na to, “da iz religioznih presedana ne proizlaze samo lijepe stvari nego se naslijeđuje okrutnost, razarajući bijes i glupost”, piše Watson. I ovdje se nehotice pomisli na Islamsku državu i Taliban.

Da Arapi i Persijanci nisu spasili mnoge antičke spise bilo bi izgubljeno još mnogo više od duhovne istorije Zapada. Na našu sreću ideje i znanje iz arapsko – persijskog područja vraćalo se ponovo u Evropu. “U prvim stoljećima islamske vladavine postojala je živa društvena i kulturna razmjena između tri religije”, pisao je poznati libansko – britanski orijentalista Albert Hourani u svojoj sveobuhvatnoj “Istoriji arapskih naroda”. Drugačije nego na kršćanskom Zapadu vladala je naime tada u arapskom svijetu u velikoj mjeri religiozna tolerancija: “Izvan Arapskog poluostrva živjele su u skoro svim gradovima grupe stanovnika koje su pripadale ovoj ili onoj jevrejskoj ili kršćanskoj vjerskoj zajednici”, kaže Hourani.

Oni koji nisu bili muslimani stajali su čak pod zaštitom vladara dok su se pridržavali određenih pravila. Tako je preko jevrejskih i kršćanskih putnika, trgovaca i učenjaka bilo moguće izgubljeno znanje vraćati u Evropu. Renomirani italijanski orjentalist Francesco Gabrieli to je formulirao ovako: “Zapad je tada posredstvom islama dobio odlučujuće elemente kulturnog naslijeđa antike, što se trajno odrazilo na njegov vlastiti kasniji razvoj”.

U području medicine transfer znanja je bio još trajniji: do 15. stoljeća profitirali su ljekari u Evropi, ograničeni neprijateljstvom prema nauci crkvene hijerarhije, od saznanja persijskih i arapskih medicinara u tradiciji Ibn Sine, autora “Kanona medicine”.

Bez islama nestalo bi mnogo toga iz zapadnjačke kulture

Bez arapskog svijeta, bez islama, bili bi mnogi dijelovi toga što mi danas posmatramo kao zapadnjačko kulturno naslijeđe, zauvijek izgubljeni. Islam danas njegovi kritičari predstavljaju kao religiju varvarstva a kršćansku tradiciju nasuprot tomu kao tolerantnu i prosvjećenu. I jedno i drugo je pogrešno. Činjenica je da mi to što smatramo zapadnjačkom tradicijom imamo u najmanju ruku zahvaliti odvajanju od religije i okretanju ka razložnosti i razumu – u antici kao i u vremenu prosvjetiteljstva.

Ako istorija islama i Evrope, puna promjena, nešto pokazuje onda je to ovo: čim organizovana religija – svejedno koja – bude u mogućnosti da postavlja političke i društvene norme postaje opasno. Jer onaj ko se poziva na bezuvjetnu moć taj ne mora davati racionalna objašnjenja. On može narediti masakr kao i razaranje kulturnih dobara. To važi za kršćanstvo isto kao i za islam.

Autor: Christian Stöcker  je profesor na Visokoj školi za primjenjene nauke u Hamburgu (HAW).

spiegel.de