Srpski borci i njihova dubiozna misija u Donbasu

Povezani članci

• Njemačka donira 36.480 brzih korona-testova u vrijednosti od 151.000 eura
• HND, NUNS i BHN oštro osuđuju govor mržnje u medijima povodom terorističkog napada u Zvorniku
• Političko čojkanje DF-a
• Balkan Dance Project Vol. 2 nastavlja turneju po Srbiji
• BH novinari: Osuda prijetnji Nikoli Vučiću, novinaru N1 TV zbog objave na Twitteru
• Javni interes zeničkih spomenika kulture – nekada i sada

Dejan Berić, srpski snajperista u Donbasu i socijalno – medijalna zvijezda  (Foto: Dejan Beric / Facebook) 

Pod stegom „slavenskog bratstva“ bore se od 2014. srpski borci na strani separatista protiv Kijeva. Za Beograd to sve više postaje politički problem.

Piše: Ivo Mijnssen
Preveo i uredio Ešref Zaimbegović

Ovaj čovjek na svome facebook profilu djeluje prijateljski. Dejan Berić se smije, Dejan Berić grli jedno dijete, Dejan Berić se šeta kroz božićno ukrašeni Donjeck. Osim toga on na profil postavlja pravoslavne ikone i pobožne citate. Međutim odmah pored toga stoje slike na kojima se Dejan Berić inscenira kao neustrašivi ratnik. Ovaj Srbin bori se već tri godine kao snajperista na strani separatista u istočnoj Ukrajini. On nije jedini – inostrani borci sa često dubioznim ideološkim uvjerenjima aktivni su na obje strane fronta pri čemu je granica između dobrovoljaca i plaćenika djelom nejasna. Ipak Berić je jedan od najpoznatijih od njih i zbog toga što brižljivo inscenira svoj nastup u socijalnim mrežama.

U Srbiji je Berić medijska zvijezda koja redovito daje intervjue. Pri tom se profilira sa oštrom kritikom na prijateljski kurs vlade prema Evropi i naglašava istorijsku povezanost njegove zemlje sa „slavenskom bratskom nacijom“ Rusijom. Za Beograd je ovaj publicitet neugodnost jer Berić zabada prste istovremeno na više vrućih tema: balansiranje između Istoka i Zapada kao i odnos prema borcima u inostranstvu. Članstvo u EU je jasan vanjskopolitički prioritet Beograda ali ne po cijenu pogoršanja odnosa sa tradicionalnim saveznikom Rusijom. To da Srbija ostaje vojno neutralna i da ne učestvuje u zapadnim sankcijama protiv Moskve, Evropa a posebno SAD prihvataju preko volje.

Sa ovoga gledišta izvještaji kojima doprinose srpski dobrovoljci u Ukrajini nisu uopšte dobrodošli. A da bi kritiku oslabila Srbija je učešće u ratu u inostranstvu proglasila 2014. ilegalnim. Međutim mediji, kao nezavisan online platforma Balkan Insight, ukazuju na to da do danas niti jedan dobrovoljac ili plaćenik nije osuđen iako se samo u 2016. njih 24 vratilo u Srbiju. Oni nikada nisu stali pred sud i ne moraju u zatvor jer su se za priznanje svojih prestupa vjerovatno dogovorili sa državnim tužilaštvom na umanjenju kazne.

Ovaj dogovor – čiji detalji nisu poznati – stavljaju Srbiju u lošiju poziciju u odnosu na susjeda Crnu Goru. Crna Gora, koja je od ove godine u sastavu NATO, nedavno je osudila na tri i pol godine zatvora jednog dobrovoljca koji se borio u Donbasu. Pikantno je da se optužba u većini oslanjala na materijal koji je on objavljivao na facebooku.

To je i propagadni rat

Na ove razlike u krivičnom gonjenju ukazuju i strane diplomate. Tako ukrajinski ambasador u Srbiji Oleksander Aleksandrovič, izjavljuje da Beograd postaje instrument Moskve jer dopušta svojim građanima da odlaze u rat protiv Ukrajine. Također je kritikovao činjenicu da srpski političari iz vladajuće partije javno zastupaju prisjedinjavanje Krima sa Rusijom. „Naši parlamentarci ipak ne dolaze na Kosovo. A Ukrajinci ne dolaze u Srbiju da bi ubijali Srbe“, kaže on.

O tome kolika je vojna uloga Srba u Donbasu postoje opravdane sumnje. Ukrajinska tajna služba govori o 300 osoba koje su trenutno aktivne. To je broj koji se ne može provjeriti a neki stručnjaci ga smatraju pretjeranim. U poređenju sa ruskom podrškom Srbi igraju marginalnu ulogu, smatraju ti stručnjaci. Ova procjena je otežana i time da srpski borci rado uveličavaju svoju vlastitu ulogu podržani od propagandnog aparata Moskve i proruskih separatista koji žele naglasiti kako navodno imaju široku međunarodnu podršku

Upravo u vrućoj fazi rata 2014., u borbi za Sovjansk pretjerano su slavljeni junački činovi „srpskih husara“ pod proslavljenim komandantom separatista Igorom Strelkovom u borbi sa premoćnim Ukrajincima. Strelkov alias Girkin borio se devedesetih godina u ratu u Bosni na strani ozloglašenih srpskih nacionalista. I Dejan Berić je prema vlastitim izjavama bio aktivan  u Bosni a kasnije, što je dokazano, na Kosovu. Više srpskih dobrovoljaca naglašavaju u intervjuima koliko su bili važni kontakti iz devedesetih godina za njihov angažman u Donbasu.

Deziluzionirajući realitet rata

Mit slavenske braće koji brane istočnu Ukrajinu od „fašista“ iz Kijeva izgleda da je igrao važnu ulogu za srpske dobrovoljce. Međutim i taj mit na bojnom polju dobija pukotine koje se provlače i kroz biografiju snajperiste Dejana Berića. Borba za Slovjansk bila je izgubljena, povlačenje je prema nekima bili haotično i ponižavajuće.

U kasnijim borbama Berić se ponovo isticao ali je tada bio ranjen i pao je u ukrajinsko zarobljeništvo. Izgleda da je odatle otkupljen. Sa Strelkovom se razišao; kasnije ga je optuživao da ga je htio ubiti. Sve ovo djeluje veoma zamršeno i ne odgovara idealnoj slici koju širi Berić na socijalnim mrežama.

Izvještaji prema kojima je  većina Srba, koji su se iz ideoloških razloga borili u Donbasu, napustila Ukrajini izgledaju prihvatljivo sa aspekta bezakonja koje vlada u separatističkim područjima. Uz to postoje i elitne trupe koje su navodno plaćene. Špekulacije prema kojima je i ovdje Moskva u igri pojačane su time da je u junu jedan srpski borac poginuo u Siriji. Ukrajinci tvrde da je pripadao ozloglašenoj kao i misterioznoj ruskoj grupi plaćenika „Wagner“. Oni su se prije toga borili u Donbasu i Ukrajina ih smatra odgovornim za napade sa stotinama mrtvih. Međutim o ovim možda značajnijim vojnim aktivnostima zna se znatno manje nego o propagandnom junaku Beriću.

nzz.ch