DRUGOG DANA MANIFESTACIJE „SLOVO GORČINA“

Povezani članci

• Mostar
• Skupština slobodne Srbije: Nova praksa Beogradskog univerziteta – sputavanje slobode govora
• Svetislav Besara: Koštunica u odbrani lika i nedjala Dobrice Ćosića
• Šesti dan okupacije Mostara teatrom
• “Koji je vaš problem? Moj problem je Ivo Josipović”
• Nigel Osborne u Mostaru: Nezakonito ponašanje policije prema demonstrantima

Drugi dana programa kulturne manifestacije Slovo Gorčina počeo je izložbom likovnih radova Društva umjetnika Mostara, a prigodnu riječ na izložbi imao je profesor dr. Mirsad Begović. Izložba je otvorena u 10.00h. U 11.30h počeo je okrugli sto o stećcima, da bi u večernjim satima program bio nastavljen u Makovoj hiži, izložbom nove, fantastične postavke, te fascinantnim recitalom natpisa sa stećaka, starobosanskih epitafa, po imenom: Glasovi medijevalne Bosne, a koje je govorio mostarski glumac Nedžad Maksumić. Drugi dan programa završio je monodramom Zijaha Sokolovića – „Međuigre 0-24“.

Izložba likovnih radova

Među izloženim radovima u galeriji Branko Šotra ističu se zanimljiva ostvarenja koja su u tematskom skladu sa samom manifestacijom Slovo Gorčina, npr.  portret pjesnika Maka Dizdara, ulje na platnu, autora Nusreta Velića, ili bar reljef u bakru na kojem je prikazan „Gorčin“ (Motiv čovjeka s podignutom rukom na stećku). Tu su i fantastična akvarelna ostvarenja Jagode Serdarević i Azre Imamović.

Kako je istaknuto, poziv za učešće članova DUM na ovogodišnjoj tradicionalnoj i prestižnoj kulturnoj manifestaciji „Slovo Gorčina“ predstavlja znak uvažavanja ali i satisfakciju za dosadašnje napore koje su zajednički činili na polju prezentacije i afirmacije likovne umjetnosti.

Likovni umjetnici iz Društva umjetnka Mostar

Okrugli sto: „Stećci-Umjetnost, kultura i tradicija“

Dugo najavljivani okrugli sto o stećcima: „Stećci-Umjetnost, kultura i tradicija“, a koji je organizovan povodom nominacije stećaka na Listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a, privukao je značajnu pažnju publike koja je uz aktivno učešće izdržljivo pratila četverosatni program u kojem su između tematskih izlaganja bile i dvije diskusije na kojima su razmijenjene značajne ideje, komentari i sugestije. Govorilo se i o mogućoj  vezi stećaka s ilirskom tradicijom (koliko su stari najstariji stećci), ali i zapadnoevropskom srednjovjekovnom kulturom.

Okrugli stol

Unuku Maka Dizdara, mr.Gorčinu Dizdaru, koji na York Univerzitetu u Torontu priprema izradu doktorske disertacije na temu stećaka, pripalo je prvo tematsko izlaganje. Najveću pažnju u svom izlaganju posvetio  političkoj dimenziji izučavanja stećaka. Za tri ideološki raznovrsna predstavnika te kategorije istakao je (1) esej Muhameda Filipovića ‘Bosanski duh u književnosti – šta je to?’, što je po njemu u suštini hegelijanska teorija projiciranog bosanskog nacionalnog duha,  zaitm (2) ‘Ilirycum Sacrum’ Miroslava Krleža, za šta kaže da je ničeanska afirmacija subjektivnosti prenesena na nivo jugo-slavenskog nacionalnog identiteta, te (3) knjiga ‘Stećci’ , autora Dubravka Lovrenovića, koja je okarakterisana kao djelo koje u suštini sažima glavne argumente ortodoksno-naturalističke škole, uz određene komentare koji bi se definitivno dali pripisati političkom pristupu. Također, govorio je i o primarnom i simboličkom tumačenju likovnih motiva sa stećaka.

Profesorica dr. Lejla Nakaš, s Filozofskog fakulteta u Sarajevu, zanimljivo je govorila o solarnim simbolima na stećcima, posebno o motivu zvijezde i križa u kružnici, o solarnom križu, te o univerzalnom simbolu regeneracije i uskrsnuća , o tzv. točku vremena. Drugi dio svog izlaganja posvetila je vezi slovnih simbola na stećcima (slavenskom pismu) i nekih univerzalnh grafičkih simbola.

Zanimljivo izlaganje imala je i Mirha Šabanović, iz Zavoda za zaštitu kulturno-hisrtorijskog i prirodnog naslijeđa, Kanton Sarajevo, koja je govorila o likovnoj ornamentici na stećcima, pri čemu je istaknuto da veliki broj osnovnih motiva na stećcima vode porijeklo još iz predhistorijskih vremena (astralni motivi, biljni i životinjski  –  spirale, jeleni, zmije i konji, ljudske ritualne predstave – kola i lov), da kršćansvo usvaja paganske motive, te da je kod stećaka prisutan i uticaj predromanike, romanike i gotike.

Iz Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, gostovao je arheolog Zijad Halilović, koji nam je govorio o nekropoli sa stećcima na lokalitetu Ravnice u Dubočanima, opština Konjic. U njegovom izlaganju po prvi put je istaknuto i postojanje župe Kom, osim ranosrednjovjekovne župe Neretva na prostoru Konjica. Nekropola Ravnice u dosadašnjoj literaturi ostala je neobjavljena i tehnički neobrađena.

Predstavljen je i referat historičara Esada Kurtovića, profesora s Filozofskog fakulteta u Sarajevu, u okviru kojeg su dati podaci o nekim vlaškim (srednjovjekovni, a ne današnji termin!, op.a.) pokojnicima i njihovim stećcima.

Dr. Salih Jalimam i mr. Adis Zilić, historičari s Fakulteta humanističkih nauka u Mostaru, govorili su ponaosob o nekropoli stećaka na Radimlji, te o nekropolama stećaka na području naselja Rotimlja.

Jasmin Hodžić, moderator i službeni domaćin okruglog stola, govorio je o uništavanju stećaka uz crkve na Ošanjićima (Stolac) i Vlahovićima (Ljubinje), te o figurativnom i doslovnom čitanju likovnih predstava na stećcima, od kojih posebno ističe motiv čovjeka s uzdignutom rukom, uz kojeg se pojavljuju i figure sa spuštenim i uzdignutim rukama, koje u međusobnom jedinstvu predstavljaju narativni prikaz scene plesa-molitve. Kao biblijska ličnost za koju je vezan ples spomenut je kralj David.

Uvodno izlaganje pripalo je Azri Tunović, ispred federalnog Ministarstva kulture i Komisije za zaštitu kulturnih spomenika.

Na kraju, prisutni su imali priliku pogledati i kratki film pod naslovom: „Čiji su stećci?“

Djedovska hiža vazda otvorena

Nova postavka u Makovoj Hiži

 Bogat program predstavljen je i prilikom predstavljanja obogaćene i inovirane izložbe „Mak Dizdar- Čovjek i pjesnik“, u Makovoj hiži u Stocu. Osim osnovne postavke, mogla se vidjeti i bogata proširena umjetnina obogaćena sadržajem crteža u tušu na temu stećaka, autora Rudolfa Kutzlija, zatim reljefa Adisa Fejzića te keramike Halide Emrić ili replika u gipsu Senada Šabanovića. Zanimljive su i skulpture o Bosančici Amre Zulfikarpašić, a naročito fotografije Gorčina Dizdara sa njegovog  studijskog putovanja u Armeniju, pod nazivom „Stećci iz Armenije“ , kojima su posvjedočene veze stećaka s armenskom apostolskom crkvom te njihovim stećcima-bešikama. Informacija važna za pomenuti u ovom kontekstu jeste činjenica koja možda rješava i tajnu pripadnosti bosanskih stećaka – uz crkvu, ali ni pravoslavnu, ni katoličku, već dualističku: Prva crkva u Mostaru bila je armenska, na lokalitetu pećine blizu Starog mosta –posvjedočio je jednom prilikom ranije, iguman manastira Žitomislić, Danilo Pavlović.

Svojevrsno osvježenje u poetskom smislu bio je poetsko-scenski nastup mostarskog glumca Nedžada Maksumića, po nazivom: Glasovi medijavelne Bosne“ – recital narpisa sa stećaka koji su do publike dopirali preko sjene na bijelom platnu!

Recital Glasovi medijevalne Bosne – Nedžad Maksumić

Monodrama „Međuigre 0-24“

U bašči nekadašnje gradske kafane, stolačku publiku Zijah Sokolović uspio je začarati svojom faktivnom iluziornošću, svojom istinitom iluzijom, svojom normalnom zakašnjelošću, i nasmijati tamo gdje se nikada ne bi ni u snu bili kadri nasmijati, a opet na sve to i aplaudirati.

„Vi smrdite, dragi moji! To je zato što niko ne mijenja vodu u vama“ – Igrao se s publikom Sokolović,ili: „smrdite, a to je zato što se ne umivate iznutra“, da parafraziramo!

S pravom se može reći da je Sokolovićeva tragikomedija istinski oduševila mnogobrojnu i po godinama raznovrsnu stolačku (ali primijetno i šire hercegovačku) publiku.

„Međuigre“ su nositelji smislenog, ono što ima mjeru ljudskog. Tu mjeru ljudskog on svodi u gnomske parabole sa unutarnjim paradoksima: „Osjećam se ponosnim jer u meni iščezava ljudsko“ i „Ja sam ipak normalan čovjek“. – govoreći u Sokolovićevim čarolijama pripovijedanja pisao je Vojislav Vujanović.

Predstava Medjuigre-Zijah Sokolović

Treći dan, završni dan

Za treći, završni dan ovogodišnjeg programa najavljene su promocije dvije stručne i jedne umjetničke knjige. U ranim jutarnjim satima organizator će promovisati prošlogodišnjeg dobitnika nagrade „Mak Dizdar“, Mitu Travara iz Banjaluke.

U podne, publika će se družiti na promociji knjige dr. Adijate Ibrišimović-Šabić „Kameni spavač Maka Dizdara i ruska književna avangarda“, a u večernjim satima na promociji knjige dr. Sanjina Kodrića „Književna prošlost i poetika kulture“ – obje knjige u izdanju biblioteke „Bosnistika“, Slavističkog komiteta u Sarajevu.

Za kraj programa najavljena je i još jedna predstava, monodrama „Ćorkan“, glumca  i režisera  Harisa Burine koji je svojevremeno izjavio da svaka čaršija ima svoga Ćorkana!