Protiv Putina

Povezani članci

• Danska i Kanada riješile pola vijeka stari spor
• Prognoza nadmašena: Kina već opet javlja visoki gospodarski rast
• Antivladini protesti u Kolumbiji – siromaštvo, pandemija i policijska brutalnost
• Sirijska vlada objavila nastavak operacija u Idlibu
• Uredi provjeravaju oligarhe: Poslednji dani Londongrada
• Stubbova kandidatura protiv Webera: Autsajder, ali sposoban

Foto: DPA

Zašto EU ne smije zatvoriti svoja vrata za sve Ruse.

Piše: Dmitri Stratievski – ipg-journal.de  16.08.2022.

Preveo i uredio: Ešref Zaimbegović

Prije deset godina pregovaralo se o ukidanju viza između EU i Rusije. Još prije godinu dana u razgovoru je bila vizna sloboda u EU za mlađe od 25 godina i one koji iz Rusije dolaze na studije. Sada dolazi zaokret. Više država EU kao reakciju na trajući napadački rat Rusije protiv Ukrajine uvode jaka ograničenja ulaska za ruske državljane. Neke zemlje kao Letonija i Estonija ukinule su, sa malim izuzecima, izdavanje viza Rusima. Sigurnosno politički a i emocionalni razlozi za to su razumljivi. Međutim postoji opasnost da se i beba izbaci sa prljavom vodom i pogode “pogrešni”.

U ruskim medijima često se koristi propagandi kliše „evropske zabrane putovanja“. Ustvari radi se (analogno isporukama oružja Ukrajini koje ne idu preko NATO kao međunarodnog saveza nego po odlukama država članica) o nacionalnim inicijativama pojedinih država koje su različito obrazložene. Baltičke države koje imaju zajedničke granice sa ruskom federacijom i veliku rusku manjinu – ne uvijek kritičnu prema Putinu – brinu se za svoju bezbjednost. Danska, Češka i Finska vide upravo u prestanku izdavanja turističkih kratkoročnih viza instrument političkih sankcija prema Rusiji. Bugarska nakon protjerivanja njenih diplomata iz Moskve jednostavno nema kapaciteta za brzu obradu zahtjeva. Osim toga EU granične države teško mogu savladati povećani priliv kopnenim putem, nakon okončanja vazdušnog saobraćaja sa Rusijom, i žele smanjiti broj ulazaka i tranzitnih vožnji.

Nasuprot tomu mnoge države in puncto ograničenje putovanja protiv Rusije imaju drugačiji pogled. Ruski turoperatori obavještavaju svoju klijentelu da se trenutno šengenska viza sa najmanje problema može dobiti u ambasadama Francuske, Španije, Italije i Grčke. I Njemačka je  jasno odbacila zabranu turističkih putovanja iz Rusije. U praksi izdavanje njemačkih  šengenskih viza Rusima teće bez velikih komplikacija. Preko 14 000 osoba dobilo je između marta i jula 2022. kratkoročnu vizu u konzulatu njemačke u Moskvi, što je skoro dvostruko više nego 2021. Politička Evropa ostaje ovdje nejedinstvena i zbog toga se ne može očekivati zajednička evropska „zabrana putovanja“ za vlasnike ruskih pasoša.

Zagovornici drastičnog ograničenja putovanja za ruske državljane često uvode u objašnjenje moralne aspekte. Dok se ukrajinski gradovi bombardovanjem od strane ruske armije pretvaraju u prah i pepeo turisti iz Rusije mogu se tim nedirnuti sunčati na plažama Costa Brava, ići u kupovinu u Milano ili diviti se pariškim znamenitostima. I „obični“ ljudi, navodno „udaljeni od politike“, trebali bi u ruskoj federaciji osjetiti posljedice rata i shvatiti da njihova zemlja čini nepravdu. Sa etičkog stanovišta mogla bi takva „kazna“ biti korektna. Rat u Ukrajini vjerovatno nije rat koji se može pripisati samo Vladimiru Putinu. Napad je od širokih slojeva stanovništva u Rusiji podržan, potporen ili u najmanju ruku tolerisan. Može se međutim sumnjati da li zatvorene barijere na vanjskim granicama šengenskog prostora mogu stvarno dovesti do promjene mišljenja miliona tihih sljedbenika u ruskom društvu.

Zagovornici drastičnog ograničenja putovanja za ruske državljane često uvode u objašnjenje moralne aspekte.

Baš nasuprot oni bi se mogli osjećati potvrđeni u svojim stereotipima o „zlom Zapadu“ ili da su ostavljeni na cjedilu. Međutim, to ide samo na ruku Putinu. Dalje se tvrdi da se time stvara više pritiska na Putinovu vladu. Međutim, značaj slobode kretanja za Ruse ne smije se precjeniti. Samo mala manjina aktivno putuje. Prema zvaničnim podacima 70 posto ruskog stanovništva nema pasoš. Prema najnovijim ispitivanjima 69 posto Rusa nikada nisu bili u inostranstvu. Samo 6 posto upitanih imali su u proteklih pet godina putovanje u inostranstvo a samo 2 posto upitanih putovali su poslednje godine. Čak i kod ovih malih grupa EU ne spada u top ciljeve putovanja.

Bez zajedničkog evropskog rješenja, koje najvjerovatnije neće biti nađeno na samitu ministara vanjskih poslova EU 31. augusta, svaka inicijativa ograničavanja neke evropske države izaziva velike teškoće u provođenju. Odustajanje od izdavanja nacionalne i šengenske vize pojedinačne članice ugovora ne vodi cilju i ima samo simboličnu snagu, jer vlasnici šengenske vize mogu se slobodno kretati u šengenskom prostoru bez obzira na zemlju koja je izdala vizu. Estonija je to već potvrdila. Pravno sporno generalno nepriznavanje ovoga tipa vize za određene grupe učinilo bi neizbježnim uvođenje pasoških kontrola unutar evropske zajednice – naprimjer u slučaju Češke na četiri različite državne granice. To bi povrijedilo temeljnu zamisao šengenskog dogovora i znatno bi usporilo prelazak u međuvremenu za putnike raznih nacionalnosti skoro nevidljivih unutrašnjih granica u Evropi.

Fakt je da evropska zajednica vrijednost ne može dalje živjeti kao da nema rata u Evropi. To pogađa između ostalog i putnički saobraćaj sa Rusijom. Prije prepreka uslovljenih pandemijom ruski podnosioci zahtjeva su u prosjeku imali više izgleda na pozitivnu odluku o njihovom zahtjevu za EU vizu nego većina pripadnika trećih zemalja u svijetu. Moskovski turoperatori su slali duge liste turista na evropske konzulate gdje su često u okviru ubrzanog postupka za kratko vrijeme vize bile odobrene. Trenutno takvo stanje nije prihvatljivo. Bilo bi neophodno smanjenje kontigenta viza za Rusiju i precizno ispitivanje svih zahtijeva radi utvrđivanja osoba koje bi mogle u zemlji putovanja agirati protiv demokratije i potencijalno ugroziti unutrašnju bezbjednost.

Fakt je da evropska zajednica vrijednost ne može dalje živjeti kao da nema rata u Evropi.

U aprilu 2022. „Fond za suzbijanje korupcije“ koga je osnovao uhapšeni opozicioni političar Aleksej Navalni objavio je listu sa preko 6 000 imena. Ona obuhvata pored prominentnih, već odavno sankcionisanih, figura kao što su političari, oficiri, tajni agenti i vodeći novinari iz državnih medija i mnogobrojne osobe koje nisu na radaru EU.

Pritom se radi o regionalnim činovnicima i neprimjetnim viceguvernerima, koji nastupaju bezobzirno protiv onih koji drugačije misle i mobilišu mjesno stanovništvo; sportistima, naučnicima i kulturnim radnicima koji javno podržavaju napadački rat i time još više truju društveno političku krizu u Rusiji; glavnim urednicima lokalnih novina i radio stanica kao i moderatorima TV priloga koji svakodnevno huškaju protiv Ukrajine i „neprijateljskog“ Zapada, i vodećim saradnicima državnih koncerna, koji su omogućili rat protiv Ukrajine i još uvijek od toga profitiraju.

Mnogi od njih nisu sankcionisani i smiju nesmetano putovati u EU. Neki od njih imaju trajnu vizu ili čak boravišnu dozvolu u Evropi. „Lista“ tima Navalnog se stalno aktuelizira, poslednji puta u augustu 2022. Lica sa liste trebaju se u evropskim glavnim gradovima uzeti pod lupu. Mnogi progonjeni u Rusiji koriste kratkoročnu šengensku vizu kao tiket u slobodu, jer se još uvijek može relativno lako dobiti. Najavljeni humanitarni projekti prijema ne mogu nasuprot tome u mnogim slučajevima garantovati brzo iseljavanje za ljude koji su se iznenada našli pod masivnom represijom.

Protuargumentu da rat traje već pet mjeseci i da svako ko želi može napustiti Rusiju, može se samo uslovno suglasiti. Akutuelno može rusko samovoljno paravosuđe svakog čovjeka koji kritikuje vladu ili je protivnik rata veoma brzo pogoditi. Evropsko humanitarno pravo predviđa jednaki tretman za sve koji trebaju zaštitu pa i onih koji se jedno vrijeme podnosili autokratski režim i tek kasnije podigli svoj glas i zbog toga su ugnjetavani. Odlučujući je progon u sadašnjem trenutku. Bez  ponude za „evakuiranje“ pogođenih kako se politički motivirano bjegstvo na Zapad trenutno naziva u ruskom svakodnevnom govoru mi nismo moralno ovlašteni da zatvorimo vrata za Evropu za sve vlasnike ruskog pasoša.

Dr. Dmitri Stratievski je politolog i istoričar. Studirao je i promovisao na Slobodnom univerzitetu Berlin. Stratievski je predsjednik Centra za istočnu Evropu u Berlinu i bavi se analitički i publicistički sa politikom i istorijom istočne Evrope.

ipg-journal.de