Slobin načelnik ponovo na Kosovu

»Pitanje nestalih na Kosovu biće veoma brzo predmet razgovora Beograda i Prištine. Naš tim koji vodi dijalog sasvim izvesno insistira na ovom pitanju, jer je ono jedno od najvažnijih ne samo u dijalogu Beograda i Prištine, već uopšte za stabilizaciju stanja u regionu«, izjavio je nedavno predsednik Komisije Vlade Srbije za nestala lica Veljko Odalović.
Odalović je na mesto predsednika Komisije za nestale došao iz redova socijalista, čiji je funkcioner od samog osnivanja, 1990. godine. Za predsednika Komisije za nestale imenovan je prilikom formiranja aktuelne vladajuće koalicije 2008. godine, a kvalifikovalo ga je iskustvo koje je kao državni službenik Slobodana Miloševića stekao na Kosovu. Naime, Veljko Odalović bio je načelnik kosovskog okruga od 1998. do 1999. godine.
Podsetimo ukratko na događaje koji su obeležili događanja na Kosovu u to vreme. Srbija je tokom 1998. i 1999. počela sa masovnim proterivanjem Albanaca. Već 1998. godine (pre NATO bombardovanja) sa Kosova je bilo proterano oko 350.000 Albanaca, a do kraja juna 1999. srpske snage proterale su 862.979 Albanaca. Više od 80 odsto ukupnog broja stanovnika na Kosovu, odnosno 90 odsto kosovskih Albanaca bilo je u to vreme isterano iz svojih domova.
Dok je Veljko Odalović bio načelnik kosovskog okruga, silovanja i drugi oblici seksualnog nasilja korišćeni su na Kosovu kao oruđe rata i sredstva sistematskog »etničkog čišćenja«. Human Rights Watch otkriva da slučajevi silovanja nisu bili retka ni izolovana dela koja su počinili pojedini pripadnici srpskih snaga, već su korišćeni smišljeno kao sredstvo zastrašivanja stanovništva, iznuđivanja novca od porodica i progona.
Srpske vlasti su u vreme dok je Odalović bio načelnik kosovskog okruga sistematski prikrivale dokaze o ubistvima uklanjanjem tela, premeštanjem tela iz masovnih grobnica u individualne grobove, spaljivanjem tela i uklanjanjem ili zamenom odeće i ličnih stvari da bi se otežao proces identifikacije. U maju 2001. srpska vlada je objavila da je kamion pun leševa Albanaca (ukupno 86 tela) bačen u Dunav u Srbiji tokom rata na Kosovu. U julu 2001. srpske vlasti su objavile da su pronašle još četiri grobnice u Srbiji, s ukupno 1.000 leševa kosovskih Albanaca.
Kao svedok na suđenju osmorici policajaca za zločine nad albanskim civilima tokom masakra u Suvoj Reci, Dragan Karleuša, penzionisani inspektor MUP-a Srbije, posvedočio je da u Srbiji ima još grobnica sa posmrtnim ostacima Albanaca i da iz jezera Perućac nisu još izvađena sva tela koje je srpska policija ubacila za vreme NATO bombardovanja. Do sada je oko 800 posmrtnih ostataka Albanaca pobijenih i pokopanih u masovne grobnice po Srbiji ekshumirano i vraćeno porodicama.
Tokom 1999, dok je Veljko Odalović bio načelnik kosovskog okruga, srpske i jugoslovenske snage su hotimično sprovodile kampanju »brisanja identiteta« u kojoj su kosovskim građanima albanske nacionalnosti oduzimana i uništavana lična dokumenata i drugi dokazi o državljanstvu. Izveštaji Human Rights Watcha prenose da su srpske vlasti na Kosovu uništavale glasačke spiskove i ostale popise kosovskih stanovnika. Takođe su uništavane centralne i opštinske arhive i matične knjige. Na taj način mnogi kosovski Albanci ostali su bez ikakvih dokaza o svom identitetu.
Ubistva i masovna proterivanja na Kosovu u proleće 1999. bila su praćena pljačkom i iznuđivanjem. Analiza OEBS-a zaključuje da su skoro svi počinioci, a ponajviše pripadnici paravojnih jedinica, imali finansijsku dobit kao motiv prilikom kršenja ljudskih prava koja su činili nad kosovskim Albancima. Kao i u Bosni i Hercegovini, pljačka i iznuđivanje bili su motiv i nagrada pripadnicima srpskih paravojnih formacija.
Dok je Veljko Odalović bio načelnik kosovskog okruga srpske snage su namerno trovale bunare, bacajući u njih hemikalije, mrtve životinje pa čak i ljudske leševe. Prema Podacima Crvenog krsta, od 20.000 bunara na Kosovu pola ih je otrovano. Između marta i juna 1999. srpske snage bezbednosti hvatale su Albance i terale ih na kopanje rovova, bunkera i druge teške fizičke poslove, što Human Rights Watch kvalifikuje kao prisilan rad. Tokom NATO intervencije srpske snage su prisiljavale albanske civile da budu u njihovoj blizini ili između srpskih položaja, koristeći ih kao ljudski štit, što je zabranjeno Ženevskom konvencijom. Srpske snage su takođe postavile 50.000 nagaznih mina po Kosovu, uglavnom uz granicu sa Albanijom i Makedonijom.
Ako je za Vladu Srbije Veljko Odalović najviđeniji da obavlja funkciju predsednika Komisije za nestale i da, u okviru te teme, predvodi kosovsko-srpski dijalog, onda je nedvosmisleno jasno na koji način predstavnici građana Srbije tretiraju proces istorijskog pomirenja dva naroda.
Sudsko veće Haškog tribunala osudilo je 2009. godine generale Nikolu Šainovića, Nebojšu Pavkovića i Sretena Lukića na po 22 godine zatvora, dok su Dragoljubu Ojdaniću i Vladimiru Lazareviću izrečene kazne od po 15 godina zatvora zbog ratnih zločina počinjenih na Kosovu 1998–1999. godine. Ponovimo, načelnik kosovskog okruga u vreme kada su se ti zločini dogodili bio je Veljko Odalović, čovek koji danas, u ime Vlade Srbije, predvodi najosetljivije pitanje u istorijskom dijalogu Kosova i Srbije – pitanje ubijenih i nestalih lica.