Razotkrivanje demagoga

Povezani članci

• Samir Šestan: Goli nacionalistički idioti u političkom performansu na ulicama Sarajeva – kandidovali Grad za regionalnu prijestonicu nekulture
• Podsećanje – Zoran Đinđić
• ŠTA TO IMA HRT ŠTO NEMA RTS?
• Marko Vešović: Fašista grmi protiv fašizma
• Dnevnik Borisa Dežulovića: Liverpul, London, Northampton, Zenica
• Nisu to gafovi

Magnituda izbornih uspeha populističkih partija sa njihovim anti-evropskim sloganima i programima iznenađujuća je i zabrinjavajuća, kaže se u studiji o desnim populističkim partijama u Evropi koju objavljuju Centar za evropske studije i fondacija Konrad Adenauer

Piše: M.M. Vreme

Populističkim partijama vetar u leđa daje kriza. Magnituda izbornih uspeha populističkih partija sa njihovim anti-evropskim sloganima i programima je iznenađujuća i zabrinjavajuća.

Evropska finansijska kriza i fiskalna koja iz nje proizilazi je možda najozbiljnija ekonomska kriza od 1920-ih. Kao i u svakoj krizi tih dimenzija ona proizvodi nesigurnosti i sumnje u postojeće političke sisteme i institucionalne aranžmane. Tu zabrinutost eksploatišu nacionalističke partije i zarazni mediji. Uski nacionalni interes i predrasude prema evropskim susedima se povećavaju: južni Evropljani su opisivani kao ljudi koji imaju averziju prema radu i nemaju volju za reforme, a severni Evropljani nisu solidarni, čak ih i uvredljivo porede s fašistima.

To su zaključci koje donosi studija o desnom populizmu, koju je pod naslovom Exposing the Demagogues: Right-wing and National Populist Parties in Europe (Razotkrivanje demagoga: Desne i nacionalno populističke partije u Evropi) objavili Centar za evropske studije fondacije i fondacija Konrad Adenauer (Centre for European Studies – CES; the Konrad-Adenauer-Stiftung – KAS, 2013). Urednici, Karsten Grabov i Florian Hartleb su u taj zbornik uvrstili studije slučaja iz zapadne i istočne Evrope, dubinske izveštaje o izbornim uspesima populističkih partija sa komparativnim politikološkim studijama. Studija sadrži priloge o Švajcarskoj narodnoj partiji, o nacionalnim populistima u Litvaniji, o Slovačkoj narodnoj partiji, o francuskom Nacionalnom frontu, grčkoj „Zlatnoj zori”, holandskoj Partiji slobode, austrijskoj Slobodarskoj partiji, italijanskoj Ligi za Sever, partiji Pravi Finci, danskim i norveškim progresistima (naprednjaci). poljskoj desnici, desničarskoj stranci Pravo i pravda, mađarskom Jobiku, bugarskoj desnoj partiji Ataka, austrijskim i holandskim antiislamisti, flamanskim separatistima (možete pogledati tabelu u Fotogaleriji).

U nekim zemljama desne populističke stranke su druge po veličini po izbornim uspesima, kao na primer u Švajcarskoj i Norveškoj, Nacionalni front Marine le Pen je osvojila impresivnih 17.9 odsto glasova, više od oca.

Desne populističke partije su etablirane kao relevantni politički igrači u nacionalnim okvirima i na evropskom nivou. Desni populisti su rekalibrilirali svoju propagandu, pomerivši se od ksenofobije, ka nekom stepenu evroskepticizma i ta promena se pokazala do neke mere uspešnom. Bilo na finskim parlamentarnim izborima aprila 2011, bilo na francuskim izborima 2012. ili u Holandiji, kritika ‘udaljene’ EU prakse i dalje evropske integracije, predrasude prema prevelikoj vlasti u Briselu, otvorena averzija prema daljem finansijskom transferu za spasavanje krizom uzdrmanih ekonomija, donele su desnim populistima značajnu izbornu podršku.

Desni populisti su bazično demagozi i istovremeno «negatori» (‘Nay-sayers’). Oni mobilišu birače ‘protiv nečega’ ili ‘protiv nekoga’, ali retko nude konstruktivne predloge za konkretan politički ili socijalni problem. Ima birača koji su iz raznih razloga relativno lako inspirisani jednostavnim porukama i njihovom negativnom kampanjom.

Desničarske populističke partije iznose ambivalentne zahteve koji se tiču odnosa države i ekonomije . Njihov repertoar uključuje sprečavanje državne intervencije u ekonomiji, smanjenje poreza, smanjenje državnog aparata, privatizaciju državnih i komunalnih funkcija, ultra-liberalne ideje o porezu i kulturnoj politici, ali istovremeno odobravaju državnu intervenciju u raznim ekonomskim i socijalnim oblastima u korist odbrane nacionalne ekonomije, i zalažu se za državnu zaštitničku ulogu u oblasti zdravlja i realnih potreba ljudi.

Uvek zahtevaju borbu protiv korupcije, mada su često umešane u skandale.

Populista na čelu partije često nastupa kao pop star; on degradira svoje saradnike i partijske članove na status navijača, a pariju na funkciju obične izborne asocijacije. Strateški koncept podrazumeva pozive na unutar-partijsku koheziju, a ne na pluralistički “koncert” raznih glasova. Nepolitički atributi imaju uticaj na imidž: pojava i harizma potiskuju kompetenciju kao relevantne kriterije za glasače i partijske članove.

Političke teme su redukovane i potisnute u drugi plan. Lider lavira između pustih želja (wishful thinking) i pretenzija. Vlada kontinuirana tenzija između zahteva i realnosti, pojave i supstance. Ako se nađu u unakrsnoj vatri kriticizma desni populistički lider može da parališe partiju. Ako lider postane ocrnjen zbog izbornog poraza, to vodi u interne svađe i nesloga u partiji. Takve partije su retko sposobne da se oporave od pokušaja partijskih pučeva i «dvorskih revolucija». One zavise od svojih lidera: sudbina lidera je sudbina desne populističke partije, zaključuju Karsten Grabov i Florian Hartleb u jednom od segmenata studije koji nosi naslov «Političke implikacije»…