Opomene za klevetu protivnicima rudarskih istraživanja u BiH

Povezani članci

• Endemska pamet ili sakupljači sekundarnih sirovina
• Bodo Weber: EU pomaže promjene izbornog zakona u BiH u korist HDZ-a
• NATO još jednom pružio ruku BiH
• James Morton Turner: Nadolazeće desetljeće ključno je vrijeme za budućnost klime
• Nasilje nad ženama u BiH: Modrice i protesti zbog traženja zarađene plate
• Kritično stanje: Dezertifikacija prijeti da pretvori budućnost Irana u prah

foto: facebook

Na planinama oko opštine Jezero duže od godinu dana traju geološka istraživanja minerala bakra, barita, olova, cinka, srebra. Dozvolu je izdalo Ministarstvo rudarstva i enrgetike Republike Srpske, a rudu traži firma “SNK Metali” iz Bijeljine.

Oni koji su zabrinuti zbog geoloških istraživanja u ovom mjestu u centralnoj Bosni i Hercegovini koje ima oko 1.000 stanovnika, negodovanje zbog bušenja su iskazivali na društvenim mrežama.

Zbog toga je reagovala bijeljinska firma, koja je, kako tvrdi načelnica Opštine Snežana Ružičić za Radio Slobodna Evropa (RSE) slala opomene pred tužbu za klevetu stanovnicima.

U ovom preduzeću za RSE navode kako nisu slali opomene pred tužbu, već samo opomene.

Iz “Lykos Balkan Metals”, firme u čijem su vlasništvu “SNK Metali”, kažu za RSE da im je “već pričinjena šteta i kontinuirano se narušava ugled kompanije”, te da je njihov inostrani pravni tim u stalnom kontaktu sa lokalnim advokatskim kancelarijama.

Zašto su mještani i odbornici ipak zabrinuti?

Većina mještana koji su protiv ispitivanja nisu željeli da govore o ovoj temi za RSE.

Amela Ahmečković koja živi u Jezeru nije dobila opomenu, ali je zabrinuta zbog ispitivanja.

“Sve se to radi iznad naselja, na tri strane gdje smo ugroženi, kamenje se obrušava”, kaže Ahmečković.

Opomene su dobijali i opštinski odbornici. Oni su usvojili zaključak u oktobru u kojem traže od Vlade Republike Srpske (jednog od dva bh. entiteta) da ukine rješenje za geološka istraživanja.

Na adresu svih 13 odbornika u Skupštini Opštine Jezero iz advokatske kancelarije Ognjen S. Avlijaš iz Bijeljine, u ime “SNK Metala”, stigla je opomena u kojoj se traži objašnjenje zašto su glasali za zaključak.

Kako je objavljeno na Facebook stranici “Stop rudnicima u dolini Plive” odbornici su “upozoreni da, ukoliko radovi budu obustavljeni i zabranjeni, ‘SNK’ će biti prinuđen da svoja prava ostvaruje u postupku pred nadležnim sudom”.

Milan Kutanjac, odbornik opozicione Partije demokratskog progresa (PDP) za RSE kaže da na opomenu neće odgovarati.

“Mislimo da ta opomena nije poslata na pravu adresu, pošto oni samim svojim dolaskom negdje prije godinu i po dana nisu se obratili odbornicima, nisu se obratili narodu koji mi zastupamo”, rekao je Kutanjac.

Kaže da su istraživanja u jednom slučaju bila stotinjak metara od kuća.

“Konstantno su kamioni prelazili mostove koji su slabe nosivosti, putevi su se narušavali, iako su oni konstantno popravljali, onda je došlo do panike, šta se tu dešava, ljudi ne znaju šta je uopšte istraživanje, da li je to za rudnik, pa su se ljudi vodili time”, kazao je Kutanjac.

Firma je, navodi on, platila ljudima čije su parcele koristili za izgradnju pristupnih puteva.

Kako je odgovorila kompanija?

Iz kompanije “Lykos Balkan Metals” za RSE kažu da će oni reagovati ukoliko neko bez dokaza tvrdi da njihovo preduzeće radi nezakonito, što može imati štetne posljedice po njih.

“Odbornici moraju znati da će privredno društvo radi zaštite svojih prava pokrenuti sudski postupak, radi naknade štete. Tu štetu će u konačnici neko morati da plati i smatrali smo da je dobro da odbornicima bude poznata navedena činjenica”, navodi se u pisanom odgovoru koji potpisuje Dejan Nikolić, izvršni direktor “Lykosa”.

On dodaje da su na prvom i drugom okruglom stolu održanom u Jezeru, mještani podržali geološka istraživanja, a da su se pojedinci kasnije bunili “najviše zbog mašina koje su radile na izgradnji puteva na lokacijama gdje su prije bili koziji putevi”.

Navodi da su u Jezeru, čiji je godišnji budžet oko milion maraka (oko pola miliona eura), uložili 600.000 maraka (oko 300.000 eura) u puteve, a da su uvijek pažljivi što se tiče životne sredine, što im je obaveza, jer su listirani na Australijskoj berzi.

Nikolić pojašnjava da geološka istraživanja u fazama traju tri do osam godina, pa da je čak i ako se nešto pronađe – potrebno i do 10 godina da se stvore uslovi za eksploataciju.

“Uvijek treba imati na umu da, statistički gledano, jedan od 100 istražnih projekata na kraju postane rudnik i da taj proces zavisi od mnogo faktora i dozvola”, zaključuje izvršni direktor “Lykosa”.

Kakav je stav lokalne vlasti?

Kada su se odbornici usprotivili, “SNK Metali” su se obratili načelnici Jezera, Snežani Ružičić, od koje su tražili da im ona da saglasnost za dalje radove.

Načelnica je za RSE rekla da je taj zahtjev neosnovan. Ističe da je Ministarstvo energetike i rudarstva nadležno za ovo pitanje, jer je ono dalo rješenje i treba da se očituje.

“Mi smo u dogovoru da niko ništa ne odgovara, jer smatramo da je to skroz neosnovano upućivanje bilo kakvih takvih zahtjeva prema odbornicima i prema načelniku Opštine, s obzirom da je doneseni zaključak kod nadležnog Ministarstva na postupanju”, rekla je Ružičić.

Dodaje da od Ministarstva još nisu dobili odgovor na zaključak, kao ni na zahtjev za hitan sastanak sa ministrom Petrom Đokićem.

Rješenje za istražne radove je dato u januaru 2021., a u junu ove godine je odobreno povećanje obima radova. Radovi su završili tokom novembra, a očekuje se da će se nastaviti na proljeće, prema riječima načelnice Jezera.

Prema novom Zakonu o geološkim istraživanjima RS, koji je stupio na snagu u julu ove godine, potrebna je saglasnost grada ili opštine na kojoj se nalazi prostor, a gdje neko preduzeće želi da istražuje.

Ministarstvo se plaši mogućeg spora

Prema katastru odobrenih istražnih prostora u RS, firma “SNK Metali” ima dva odobrenja za traženje rude na teritoriji Jezera.

Jedna dozvola se odnosi na detaljna geološka istraživanja bakra, željeza i pratećih metala na teritoriji Jezera, Mrkonjić Grada i Šipova i traje do 30. juna 2023. godine.

Druga dozvola se tiče istraživanja olova, cinka, bakra, barijuma i pratećih metala, isključivo na teritoriji Jezera, te traje do 4. marta 2025. godine.

Petar Đokić, ministar energetike i rudarstva RS, u ranijoj izjavi za RSE istakao je da istražni radovi mogu biti prekinuti samo ako se provode mimo zakona.

“Ako su u skladu sa zakonom, onda se oni ne mogu obustaviti, jer bi mi tada imali spor u kome bi mogli da budemo tužena strana koja bi mogla čak na kraju da plaća neku naknadu kompaniji koja je ranije dobila saglanost da vrši istražne radove”, istakao je Đokić.

On ističe da su istraživanje i eksploatacija dva potpuno različita procesa.

“Eventualna eksploatacija poslije toga, mora se provesti čitav postupak dodjele koncesija koji je vrlo komplikovan, i veliko je pitanje da li bi u takvim uslovima mogla da se dodijeli takva koncesija ako nema lokalne saglasnosti”, naglasio je ministar.

Do zaključenja teksta, Ministarstvo nije odgovorilo na upit RSE o tome u kojoj je fazi obrada zahtjeva koji je stigao iz Jezera, kao ni o tome kada bi se ministar mogao sastati sa opštinskim rukovodstvom.

RSE