Nacionalizam kao oblik rasizma je bolest

Povezani članci

• Frljić: Zakopani šutnjom
• U Mostaru predstavljena knjiga “Gusle u magli” autora Predraga Lucića
• My name is Junuz
• O navodnom pravu na laganje iz čovjekoljublja
• Simpozijum sa Svetlanom Broz u New Yorku
• Predsjednički izbori u SAD: POČETAK KRAJA?

Kratka studija o nacionalizmu kao obliku rasizma i korovu patriotizma.

Nacionalizam kao takav, ne samo da smrdi radeći u korist svoje štete, već on i ubija, često izvor – odakle je sam krenuo i potekao.

Piše: Hamdo Čamo

Problem nacionalizma kao oblika rasizma leži u protivuriječnostima razvoja najprimitivnijih principa i oblika kolektivne manije i paranoje, interakcije društva u potrazi za izgubljenim samopouzdanjem, u  potrazi za izgubljenim identitetom. Kao takav, nacionalizam je često inicijator lančane reakcije u stvaranju novih nacionalizama, poništavanja individualnih i kolektivnih posebnosti drugih i drukčijih.  Svaki novi nacionalizam stvara prepoznatljiv trag i eho, odzvanjajući pomamno u ranjivim ušima novih generacija, napajajući i usavršavajući tok začaranog kruga iz kojeg sam nije u stanju da izađe, van kojeg nije u stanju da misli, razmišlja i napreduje – u kojem se nacionalizam kao takav – isključivo hrani nacionalizmom drugih, koje je često i sam uzrokovao. Moć koja može da zaustavi nacionalizam je refugium individualizma i ljubavi sa jedne, sirova sila ili samouništenje sa druge strane, kao konačni mir i kraj u procesu prekida toka začaranog kruga bolesti nacionalizma kao oblika rasizma.

U potrazi za nedostatkom ljubavi, lutanja često završe u vodama patriotizma kojeg se pokušava začiniti istom matricom arome i začina, pogodnom podlogom na kojoj raste i na kojoj se razvija sam nacionalizam. Ipak, između njih stoje udaljenosti svjetlosnih godina, između njih stoje svjetovi. Nacionalizam je korov patriotizma.

Nacionalizam se, za razliku od patriotizma, ne razvija na tlu emotivno stvarnih odnosa i sposobnosti, već imaginacije odnosa prošlosti – bili oni stvarni, iskrivljeni, istiniti ili izmišljeni – predstavljajući adirani skup individualnih mišljenja u jedno kolektivno, koristeći se u praksi kao mravlji hemijski otisak kojim se utiru putevi budućih generacija. Nacionalizam kao oblik rasizma, primitivni je oblik instinkta, koji u svojoj bolesnoj mašti zauzima visoko mjesto zamišljene predodređenosti opstanka vrste, bilo da postoji potreba ili što je najčešći slučaj, ista uopšte ne postoji, izdižući čovjeka na toboženajvišu razinu životinje, koja se u tom smislu daleko više razvila od savršenstva prirode rezervisane samo za vrstu koja se zove čovjek, vrstu – izgubljenu u prostoru vremena i pripadnosti.

Nacionalizam kao oblik rasizma time izlazi iz okvira racionalnog dolazeći na novu razinu kojom dokazuje i izražava samo jedno – žalosni koeficijent vlastite slabosti. Njime pojedinci, ali i kolektivipokušavaju pronaći modus kompenzacije vlastitih nedostataka, samoživosti, samobitnosti i samodostatnosti – teških oblika društvenih bolesti – od devijacija apsolutne narcisoidnosti, do bolesne inferiornosti u odnosu na one prema kojima je izražavaju, prema kojima izražavaju svoj bijes, visinu i mržnju, često povezanu za vlastiti historijski, staleški, geografski, politički, ekonomski i njima sličan status i odnos, često radi zadovoljenja osjećaja savršenosti, ponajviše radi zadovoljenja ideala pripadnosti i priznanja. Priznanja pojedincu, ali svakom društvu i kolektivu godi i ukoliko ono izostane ili izostaje duži vremenski period, jalovo iščekivanje prerasta u bolest koja se sama sobom kao bolešću hrani. Porast nacionalizma kao oblika rasizma osjetno je primjetan u socijalno siromašnijim društvima, u vremenima kriza i depresija. Nasuprot tome, bogatijim društvima sa jačim socijalnim backgroundom, latentni oblici nacionalizma nisu nepoznati, ali se oni artikulišu daleko prefinjenijim načinima, oblicima i izrazima. Dok je jedne još uvijek moguće kontrolisati jednostavnim polugama društvenog sistema, druge to prosto nije moguće.

Na kraju, govoriti o nacionalizmu, a ignorisati uticaj kolektiva na pojedinca, bilo bi ne samo nedovoljno zbog polovičnosti, koliko opasno zbog cinizma ukraćenog raciu neodgovornosti. Uticaj kolektiva na pojedinca je ogroman. On u sebi sadrži čitav niz elemenata – tradicionalnih i kulturnih, političkih i ekonomskih, moralnih i etičkih, etničkih i nacionalnih – i mnogih drugih. Uprkos razvoja naučne misli, to je još uvijek jedno ogromno i nedovoljno istraženo područje u kojem se može govoriti o istančanoj univerzalnosti, prefinjenoj suprotnosti odnosa i uticaja, naime – kauzalne veze ovisnosti pojedinca o kolektivu – što će zasigurno biti predmet još dugog izučavanja u kojima se isprepliću pitanja zrelosti i odgovornosti, etičkog i moralnog, opšteg i pojedinačnog, pojedinačnog i kolektivnog.

Ukoliko je nacionalizam narodni egoizam, zašto ga takav narod ne zadrži za sebe? Ako nacionalizam predstavlja privrženost sopstvenoj naciji i državi, čime se duboko ponose pojedine znanstvene teorije, šta je preostalo onda patriotizmu? Uistinu, ako nacionalizam predstavlja bolesnu privrženost sopstvenoj naciji i državi – nije li to najbolesniji mogući način iskazivanja ljubavi – “putem šovinističkog odnosa i raspirivanja mržnje prema drugim nacijama, ispoljavajući svoj najviši domet kroz genocid i fizičko istrebljenje drugih naroda.” Odvratnost nacionalizma leži kako u postupcima pojedinca, tako i kolektiva i ne samo u postupcima, već i samom poimanju misli kao takvih – u kojima je odgovornost sama po sebi već nauka – čije nepogrešivo žezlo leži istinski u rukama mogućeg, ljudskog i ovozemaljskog. Nacionalizam je, što se Evrope tiče, dokazao ne jednom, kako je u stanju da u neprimjetnim skokovima dovede nacije na rub egzistencije. Nacionalizam kao takav, ne samo da smrdi radeći u korist svoje štete, već on i ubija, često izvor – odakle je sam krenuo i potekao.