Znanjem protiv fašizma

Povezani članci

• Darko Cvijetić: Iz priručnika za ekshumatore
• Prezentacija Instituta za umetničku igru u Požarevcu i Novom Sadu
• TEŠKO BEZ OKOMICA
• Neponovljiva Gordana Bonetti
• Predstava ‘Plemena’ sutra pred mostarskom publikom
• Montrealska Fantazija

Priznavala je jedino autoritet nauke i činjenica, predano beležeči stvaranje nove istorije, zaprepašćujuće lakog, vandalskog obračuna sa antifašističkim dostignućima, koji se prizemno pravda ideološkim sukobom sa komunizmom

Piše: Bojan Tončić– E Novine

Olivera Milosavljević bila je istoričarka i antifašistkinja, profesor na Filozofskom fakultetu, istinski, beskompromisni borac protiv nakaznog revizionizma i ignorantskog, fasifikatorskog odnosa prema novijoj istoriji. Umrla je 12. oktobra u Beogradu.

Njen odlazak sa naučne i javne scene nenadoknadivi je gubitak za građansku, antiratnu Srbiju, deo društva posvećen civilizacijskim vrednostima; bila je u sukobu sa nacionalizmom, antimodernizmom, vulgarnom primenjenom mitologijom, novim, nenaučnim, primitivnim i duboko nemoralnim, ideološkim čitanjem i tumačenjem događaja iz bliske prošlosti.

Teško je podnela raspad druge Jugoslavije, dala je svoj naučni doprinos analizi sukoba u zborniku “Srpska strana rata – Trauma i katarza u istorijskom pamćenju” (uredio Nebojša Popov, Republika 1996, 2002). Njen posao bila je detaljna analiza uloge beogradske intelektualne elite u krvavom ratu u kojem se raspala SFRJ.

Suprotstavljala se, pisanjem i javnim nastupima, reinterpretaciji koje se ne temelji na novim otkrićima, već na, govorila je, “pomerenom uglu u interpretaciji poznatog, odnosno o zameni vrednosnih stavova, koja ima za cilj da iz korena promeni vrednosno tumačenje prošlosti u pravcu poželjnom za novoizgrađivanu sadašnjost”.

Na strani slabijih, čuvara antifašističkih vrednosti, koji se ne povlače pred jurišom nasilnika

Photo: Stock

Priznavala je jedino autoritet nauke i činjenica, predano beležeći stvaranje nove istorije, zaprepašćujuće lakog, vandalskog obračuna sa antifašističkim dostignućima, koji se prizemno pravda ideološkim sukobom sa komunizmom: “Svodeći pristupanje fašističkom paktu na pragmatizam, kolaboraciju četništva i odsustvo borbe protiv okupatora na mudru taktiku, Nedićevu ulogu na „ideološki“ antikomunizam, a sve zajedno na patriotizam, aktuelna ideologija potvrđuje da je za nju svaki pragmatizam i antikomunizam, uključujući i onaj sa nacističkih pozicija, sam po sebi demokratija i patriotizam. Zapadajući sve dublje u, kako veruje, evropski poželjni revizionizam,vladajuća ideologija je danas sasvim spremna da (svesno ili nesvesno, svejedno) dođe i do krajnje konsekvence: rehabilitacije samog fašizma”, pisala je.

Olivera Milosavljević bila je na strani slabijih, čuvara antifašističkih vrednosti, koji se ne povlače pred jurišom nasilnika, primitivaca i kukavica, situiranih državnih istoričara i sledbenika njihovih dajdžest priručnika.

“Za ovih dvadeset godina nismo dobili nijednu utemeljenu kritičku analizu komunizma; dobili smo isključivo reviziju Drugog svetskog rata, srpsku ‘majku’ Nedića, srpskog ‘domaćina’ Ljotića i srpskog ‘heroja’ Mihailovića. Ako promena u vrednosnom tumačenju prošlosti ima za cilj utemeljenje nove stvarnosti, onda novi ‘heroji’ svedoče da nova stvarnost koja sa njima gradi kontinuitet mora deliti i njihove vrednosne stavove i odbacivati vrednosne stavove njihovog protivnika. A svi oni su imali jednog protivnika – antifašistički partizanski pokret. Moglo bi se ovakvom zaključivanju prigovoriti da je pomerilo akcenat, odnosno da je savremeno pozivanje na Nedića, Ljotića i Mihailovića prisutno samo u onom delu gde su oni, kao i današnja ‘demokratija’, imali antikomunističke motive. Ovakav eventualni prigovor je manjkav zato što svesno zanemaruje celokupan kontekst tadašnje podele na faštistički i antifašistički svet između kojih nije bilo „prelaznih rešenja“, zanemaruje tadašnju nužnost opredeljivanja i adekvatnog aktivizma i, što je najvažnije, zanemaruje da na suprotnoj strani tog antikomunističkog opredeljivanja i aktivizma nije bila demokratija,već samo fašizam. Tu današnji revizionizam nužno prelazi granicu ‘antikomunističkog’ pravdanja kvislinštva tako što proizvodi dublju reviziju vezanu za ocenu samog fašizma”.

Beskompromisni borac protiv nakaznog revizionizma

Photo: Dragan Kujundžić

Bila je posvećena i proučavanju i aktuelnom tumačenju srpskih mitova i stereotipa.

“Kroz 20, vek menjaju se uporišne tačke na koje se nacionalizam pozivao. Aktuelna politika određuje mitološku sliku prošlosti. Danas je najkarakterističnija parola ‘Kosovo je srce Srbije’. Devedesetih je bila ‘Beograd se brani u Kninu’, dakle potpuno drugi pravac. A početkom 20. veka parola je glasila ‘Drač je srpska luka!’. I to je bio pravac ekspanzije i treći temelj identiteta koji je trbebalo da se ugradi u svest kao opravdanje za aktuelnu politiku.”

Ovako je govorila i pisala Olivera Milosavljević; iza nje su ostali tonski zapisi, ostavila je brojne knjige naučne radove, eseje, spise.

Oni koji su imali sreću da je poznaju, pamtiće i njen nekabinetski aktivizam, neposrednost, utemeljeno samopouzdanje i duboku zabrinutost za budućnost mladih genracija, kojima kvaziistorijske zablude već prenose gotovo nepopravljivi nacionalisti. Bila je zabrinuta i zbog mračne uloge istoričara koji svesno pišu i izgovaraju falsifikate.

Nije bila potrebna vlastima, za mnoge u struci bila je tek neprijatni svedok koji prezire nacionaliste i kolaboracioniste.

Ostala je duboka praznina.